ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN TIẾN SĨ
Đề tài luận án: Nghiên cứu tác động của đa dạng hóa thu nhập đến hiệu quả hoạt động của các Ngân hàng thương mại Việt Nam.
Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng
Mã số: 9340201
Nghiên cứu sinh: Nguyễn Ngọc Khánh
Người hướng dẫn khoa học 1: TS. Nguyễn Thị Hồng Hải
Người hướng dẫn khoa học 2: PGS.TS. Nguyễn Trọng Tài
Đơn vị: Học viện Ngân hàng
Trên cơ sở kế thừa các nghiên cứu trong và ngoài nước về tác động của ĐDHTN đến hiệu quả hoạt động của các Ngân hàng thương mại, luận án đã có những đóng góp về mặt lý luận và thực tiễn như sau:
Thứ nhất, NCS đã tổng kết tổng kết các nghiên cứu thực nghiệm trước đây về các vấn đề có liên quan tới đề tài luận án, qua đó làm rõ khoảng trống nghiên cứu của luận án. Luận án đã hệ thống hoá, bổ sung và làm rõ thêm cơ sở lý thuyết về đa dạng hoá thu nhập, hiệu quả hoạt động, làm rõ tác động của đa dạng hóa thu tới hiệu quả hoạt động của các NHTM. Bên cạnh đó, Nghiên cứu đã trình bày các kinh nghiệm về đa dạng hoá thu nhập của các NHTM tại các quốc gia khác nhau trên thế giới, đúc rút bài học kinh nghiệm và vận dụng thực tiễn đối với các NHTM Việt Nam. Lược khảo các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước trước đây đã cho cái nhìn tương đối toàn diện về vai trò của ĐDHTN đối với hiệu quả hoạt động của NHTM trong bối cảnh hội nhập quốc tế và cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.
Thứ hai, Nghiên cứu đã đánh giá chi tiết về thực trạng cơ cấu thu nhập, ĐDHTN và hiệu quả hoạt động tại các NHTM Việt Nam giai đoạn 2010-2018. Luận án đã sử dụng phương pháp định lượng để trả lời các câu hỏi nghiên cứu thông qua các mô hình kinh tế lượng. Mô hình nghiên cứu tác động của ĐĐHTN đến hiệu quả hoạt động của 28 NHTM Việt Nam giai đoạn 2010-2018 được xây dựng dựa trên nền tảng chỉ số HHI = (NON/NETOP)2 + (NET/NETOP)2 của Mercieca và cộng sự (2007) và rủi ro ngân hàng sử dụng chỉ số Z-score = [ROAit) + ETA]/ ơi(ROAit) để đo lường. Sử dụng phương pháp phân tích định lượng với các kiểm định đánh giá các mô hình hiệu ứng cố định (FEM), hiệu ứng ngẫu nhiên (REM) để trích xuất kết quả nghiên cứu. Kết quả nghiên cứu GMM hệ thống đã kiểm chứng giả thiết tác động tiêu cực của ĐDHTN đến hiệu quả HĐKD và làm giảm rủi ro của các ngân hàng. Tuy nhiên, ĐDHTN tại các ngân hàng chưa niêm yết lại có sự khác biệt khi tác động tích cực làm tăng lợi nhuận cho các ngân hàng.
Thứ ba, Nghiên cứu này sử dụng mô hình ngưỡng (Threshold estimate model) nhằm đánh giá liệu có hay không mối quan hệ phi tuyến giữa tỷ lệ thu nhập phi tín dụng và hiệu quả HĐKD. Nghiên cứu chứng minh tồn tại mối quan hệ phi tuyến (biểu đồ hình chữ U) giữa tỷ lệ thu nhập phi tín dụng và hiệu quả HĐKD của các NHTM Việt Nam. Các ngân hàng có thể nhận được lợi ích tối đa từ nguồn thu nhập phi truyền thống nếu họ phấn đấu tăng tỷ lệ thu nhập phi tín dụng đến một mức độ nhất định. Tại Việt Nam, tác động của NII tác động tiêu cực đến ROA của NHTM khi tỷ lệ này dưới mức 44,16%. Khi NII tăng đến 44,16%, mối quan hệ giữa NII sẽ bắt đầu đảo chiều. Tỷ lệ thu nhập phi tín dụng dao động từ 44,16% đến 46,62% được gọi là tối ưu khi với khoảng tỷ lệ này thì tỷ lệ thu nhập phi tín dụng có mối quan hệ thuận chiều với ROA, điều đó có nghĩa là các NHTM Việt Nam có thể cố gắng tăng lợi nhuận của mình bằng cách tăng NII và duy trì ở mức đó để có được lợi ích đa dạng hóa từ thu nhập phi tín dụng.
Thứ tư, khi dòng nghiên cứu về mối quan hệ giữa chất lượng tài sản, thu nhập phi tín dụng đến lợi nhuận của NHTM tại các nền kinh tế mới nổi hiện nay còn hạn chế, thì nghiên cứu này sẽ đưa ra bằng chứng liệu có phải sự chuyển dịch cơ cấu thu nhập từ hoạt động tín dụng truyền thống sang các hoạt động phi tín dụng của ngân hàng có ảnh hưởng đến lợi nhuận NHTM Việt Nam và tìm hiểu xem mối quan hệ này có khác nhau giữa các nhóm NHTM với chất lượng tài sản khác nhau hay không. Nghiên cứu cũng đã đánh giá tác động của từng nguồn thu thành phần trong thu nhập phi tín dụng tới hiệu quả HĐKD của các NHTM Việt Nam. Kết quả nghiên cứu cho thấy khi các ngân hàng ĐDHTN bằng cách chuyển từ thu nhập lãi sang thu hoạt động phi tín dụng sẽ không có chuyển biến tích cực về lợi nhuận và lợi nhuận được điều chỉnh rủi ro. Tỷ lệ thu nhập phi tín dụng trong mối quan hệ đa dạng hoá thu nhập tác động tiêu cực đến lợi nhuận của các NHTM. Thu nhập từ hoạt động giao dịch, thu nhập từ hoạt động khác có tác động tiêu cực đến tỷ suất sinh lời trên tài sản (ROA) và ROA đã điều chỉnh rùi ro (SHROA). Chỉ số đa dạng hoá (FOCUS-FTO) phản ánh mức độ tập trung của ngân hàng cao, cho thấy cả hai nhóm ngân hàng có chất lượng tài sản thấp hay cao đều gặp khó khăn để kiếm được lợi nhuận cao hơn bằng cách chuyển đổi cơ cấu thu nhập từ hoạt động tín dụng truyền thống sang thu nhập phi tín dụng.
Thứ năm, xuất phát từ định hướng, mục tiêu phát triển ngành ngân hàng, trên cơ sở kết hợp giữa lý thuyết và thực tiễn nghiên cứu đã đề xuất các giải pháp và khuyến nghị chính sách liên quan đa dạng hoá thu nhập có thể cải thiện lợi nhuận và kiểm soát rủi ro của các NHTM, có các biện pháp đối phó phù hợp hơn với thực tế khách quan sự phát triển của các NHTM Việt Nam trong tương lai.
