THÔNG TIN NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI VỀ HỌC THUẬT, LÝ LUẬN CỦA LUẬN ÁN
Tên luận án: Nghiên cứu đặc điểm thực vật, thành phần hóa học và một số tác dụng sinh học hai loài Stephania Lour. ở Việt Nam.
Chuyên ngành: Dược liệu – Dược học cổ truyền
Mã số: 62.72.04.06
Họ và tên nghiên cứu sinh: Hoàng Văn Thủy
Khóa: 2014
Họ và tên cán bộ hướng dẫn (học hàm, học vị):
1. GS. TS. Phạm Thanh Kỳ
2. PGS. TS. Nguyễn Quốc Huy
Tên cơ sở đào tạo: Trường Đại học Dược Hà Nội
Tóm tắt những kết luận mới của luận án:
Về thực vật
Đã mô tả chi tiết cơ quan dinh dưỡng và sinh sản của 2 loài nghiên cứu và giám định tên khoa học loài thu hái ở Bà Rịa, Vũng Tàu là Stephania venosa (Bl.) Spreng, loài thu hái ở Văn Chấn, Yên Bái là Stephania viridiflavens H. S. Lo & M. Yang. Trong đó, loài S. viridiflavens lần đầu tiên mô tả đầy đủ đặc điểm của cây cái và quả, hạt. Đã xác định đặc điểm vi phẫu thân, cuống lá, lá, bột lá và bột củ 2 loài nghiên cứu, góp phần nhận biết và tiêu chuẩn hóa dược liệu.
Về thành phần hóa học
Đã xác định trong củ 2 loài bình vôi S. venosa và S. viridiflavens đều có 6 nhóm chất: alcaloid, tanin, flavonoid, đường khử, sterol, tinh bột; riêng chất béo chỉ có ở loài S. venosa.
– Đã định tính củ 2 loài nghiên cứu bằng phương pháp TLC, sử dụng hệ dung môi Toluen – aceton ethanol amoniac [45 : 45 : 7 : 3], với hai chất đối chiếu là oxostephanin và L-tetrahydropalmatin, hình ảnh sắc ký đồ quan sát dưới bước sóng 254 và 366nm có thể phân biệt được hai loài, góp phần nhận biết và tiêu chuẩn hóa hai dược liệu S. venosa và S. viridiflavens.
– Đã phân lập và xác định cấu trúc hóa học 20 hợp chất (12 hợp chất từ S. venosa và 8 hợp chất từ S. viridiflavens), trong đó có 14 alcaloid, 1 glycosid, 2 sterol và 1 chất béo. Trong đó có: 1 alcaloid (Jatrorrhizin), 1 chất béo (thành phần chính là: acid linoleic, acid vaccenic, acid palmitic); và 2 sterol (ẞ-sitosterol, ẞ-sitosterol glucosid) lần đầu phân lập được từ loài S. venosa thu hái từ Bà Rịa – Vũng Tàu (Việt Nam); có 4 alcaloid (Roemerin, Thaicanin, Liriodenin, Capaurin), và 1 glycosid (Roseosid) lần đầu phân lập được từ loài
S. viridiflavens thu hái tại Văn Chấn – Yên Bái (Việt Nam). Hợp chất Roseosid cũng lần đầu được công bố phân lập được từ chi Stephania.
– Bằng phương pháp chuẩn độ acid-base đã xác định hàm lượng alcaloid toàn phần (tính theo L-tetrahydropalmatin) trong củ loài S. venosa là 3,29 ± 0,09%, trong củ loài S. viridiflavens 3,06 ± 0,07%.
– Bằng phương pháp HPLC, đã xác định hàm lượng L-tetrahydropalmatin (rotundin) trong dược liệu khô tuyệt đối của củ loài S. venosa và S. viridiflavens lần lượt là 0,49% và 1,46%.
