1. Tính cấp thiết của đề tài
Phật giáo được du nhập vào Việt Nam từ rất sớm, nhiều nghiên cứu cho rằng Phật giáo vào Việt Nam từ khoảng thế kỉ thứ nhất trước Công nguyên, điều này được minh chứng bởi truyện “Nhất dạ trạch” trong tập Lĩnh Nam chích quái, kể lại việc Chử Đồng Tử được học giáo lý Phật với một nhà sư Ấn Độ tên là Phật Quang. Đặc biệt với sự hiện diện của trung tâm Phật giáo tại Luy Lâu và đóng góp của Mâu Tử, Khương Tăng Hội đã chứng minh cho sự phát triển rực rỡ của Phật giáo Việt Nam từ thế kỷ thứ hai và thứ ba.
Trải qua những biến cố và thăng trầm cùng lịch sử dân tộc, đến nay, hơn hai mươi thế kỷ tồn tại và phát triển, Phật giáo vẫn âm thầm nuôi dưỡng lòng nhân ái, đức từ bi và trí tuệ cho loài người, góp phần tạo nên một trào lưu về văn hóa tư tưởng vô cùng đặc sắc mà các nhà khoa học từ Đông sang Tây vẫn không ngừng quan tâm nghiên cứu.
Sự trường tồn lưu chảy của Phật giáo trong lòng đời sống người dân Việt, đều ẩn chứa các hoạt động hướng dẫn phật tử dưới nhiều hình thức khác nhau… tạo thành một thiết chế với nội quy và các phương thức hoạt động đặc thù cho sự tất yếu ra đời một tổ chức có tên gọi và có chức năng nhiệm vụ xác định. Dấu mốc của sự ra đời đó là vào năm 1981, Ban Hướng dẫn nam nữ phật tử là tên chính thức và là một trong sáu ban ngành trực thuộc Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam, đến Đại hội V, Ban Hướng dẫn nam nữ phật tử được đổi tên thành Ban Hướng dẫn Phật tử Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam.
Cùng thăng trầm với sự phát triển của Phật giáo Việt Nam, Ban Hướng dẫn Phật tử Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam đã từng bước khẳng định vị thế, vai trò của mình trong xã hội, có ý nghĩa và vai trò tích cực trong việc điều hành, hướng dẫn cho tăng ni, phật tử tu hành theo chính pháp, thấm nhuần tư tưởng “Đạo pháp – Dân tộc – Chủ nghĩa Xã hội”, đồng thời Ban Hướng dẫn phật tử Trung ương cũng là thành viên tích cực trong hệ thống các tổ chức Giáo hội Phật giáo trên thế giới, cùng hướng tới mục đích chung vì hòa bình an lạc và hạnh phúc mang tính toàn cầu… Từ khi Ban Hướng dẫn phật tử Trung ươngGiáo hội Phật giáo Việt Nam được thành lập đến nay, hầu hết các tỉnh, thành phố trên cả nước đều có các phân Ban Hướng dẫn phật tử, tạo thành một hệ thống tổ chức có cấu trúc chặt chẽ, hoạt động thống nhất từ Trung ương đến địa phương… Nhận thức được tầm quan trọng của việc hướng dẫn phật tử tu học theo chính pháp, ngay từ khi thành lập Ban Hướng dẫn phật tử Trung ương đã xác định hướng dẫn phật tử nhằm đáp ứng nhu cầu tâm linh của người dân, hòa hợp trong sự phát triển chung của các tôn giáo và Phật giáo trên thế giới là mục tiêu và nhiệm vụ xuyên suốt trong các hoạt động phật sự. Những thành tựu mà Phật giáo Việt Nam đạt được như ngày hôm nay là có những đóng góp không nhỏ của Ban Hướng dẫn phật tử Trung ương và Ban Hướng dẫn phật tử ở các cấp.
