BẢN TÓM TẮT ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN TIẾN SỸ
Đề tài luận án tiến sỹ: “Phát triển dịch vụ ngân hàng số tại Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng”
Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số chuyên ngành: 9340201
Nghiên cứu sinh: Nguyễn Trọng Chung
Người hướng dẫn khoa học 1: PGS. TS. Đỗ Thị Kim Hảo
Người hướng dẫn khoa học 2: TS. Đào Minh Tú
Đơn vị: Học viện ngân hàng
Trên cơ sở kế thừa các nghiên cứu trước đây về phát triển dịch vụ ngân hàng số của ngân hàng và các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định sử dụng dịch vụ ngân hàng số của khách hàng, luận án dự kiến có những đóng góp mới như sau:
Về lý luận
Thứ nhất, luận án đã tổng hợp, hệ thống hóa một cách có cơ sở và khoa học các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển dịch vụ ngân hàng số tại ngân hàng thương mại. Trên cơ sở phân tích các nghiên cứu quốc tế và trong nước, luận án xây dựng được một khung phân tích toàn diện, kết hợp cả các nhân tố chủ quan (chiến lược phát triển, hạ tầng công nghệ, đổi mới sáng tạo, an toàn bảo mật, nguồn nhân lực số, chất lượng dịch vụ…) và các nhân tố khách quan (hành vi khách hàng, môi trường pháp lý, công nghệ, cạnh tranh thị trường). Đây là điểm mới so với các nghiên cứu trước vốn chỉ đề cập đơn lẻ một số nhân tố.
Thứ hai, luận án đã đề xuất bộ chỉ tiêu đánh giá sự phát triển dịch vụ ngân hàng số của NHTM trên cả hai phương diện: (i) về quy mô (số lượng khách hàng, số lượng giao dịch, giá trị giao dịch, tỷ trọng thu nhập dịch vụ) và (ii) về chất lượng (ứng dụng công nghệ, an toàn bảo mật, đổi mới sáng tạo, nguồn nhân lực số, chất lượng dịch vụ khách hàng). So với trước đây, việc đánh giá thường dựa vào một vài chỉ tiêu đơn lẻ, bộ chỉ tiêu này mang tính hệ thống, định lượng và so sánh được với các ngân hàng khác trong nước và quốc tế.
Thứ ba, luận án đã kế thừa, hệ thống hóa và cập nhật các mô hình lý thuyết và phương pháp nghiên cứu định lượng nhằm đo lường mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến quyết định sử dụng dịch vụ ngân hàng số của khách hàng. Trên cơ sở tổng hợp các mô hình kinh điển như TAM, TRA, TPB, UTAUT, e-CAM…, luận án xây dựng mô hình nghiên cứu với nhóm 7 nhân tố trọng tâm bao gồm: nhận thức dễ sử dụng, nhận thức tính hữu ích, niềm tin, bảo mật và quyền riêng tư, khả năng sử dụng công nghệ, ảnh hưởng xã hội và thái độ khách hàng. Việc tích hợp các nhân tố này trong một mô hình nghiên cứu hoàn chỉnh giúp tăng tính thực tiễn và khả năng ứng dụng trong bối cảnh mới.
Về thực tiễn
Thứ nhất, luận án đã thực hiện phân tích, đối chiếu thực tiễn phát triển dịch vụ ngân hàng số tại một số quốc gia tiêu biểu ở châu Á như Hàn Quốc, Ấn Độ và Trung Quốc, qua đó rút ra những bài học kinh nghiệm quan trọng cho Việt Nam, đặc biệt trong các vấn đề về chính sách pháp lý, ứng dụng công nghệ, an toàn bảo mật và thúc đẩy tài chính toàn diện thông qua dịch vụ ngân hàng số.
Thứ hai, luận án là nghiên cứu đầu tiên ở cấp độ tiến sĩ thực hiện đánh giá toàn diện thực trạng phát triển dịch vụ ngân hàng số tại một ngân hàng cụ thể – VPBank, bao gồm cả góc độ cung (năng lực nội tại ngân hàng) và cầu (hành vi và quyết định của khách hàng). Cụ thể:
Về thực trạng phát triển, luận án đánh giá chi tiết giai đoạn 2020 – 2024 theo 4 nhóm chỉ tiêu quy mô (số lượng khách hàng sử dụng dịch vụ ngân hàng số, số lượng giao dịch, giá trị giao dịch, tỷ trọng thu nhập từ dịch vụ ngân hàng số) và 5 nhóm chỉ tiêu chất lượng (ứng dụng công nghệ, bảo mật, đổi mới sáng tạo, nhân lực số, chất lượng dịch vụ).
Về nghiên cứu định lượng, luận án triển khai khảo sát với 315 khách hàng, kết hợp dữ liệu thứ cấp và dữ liệu sơ cấp thu thập từ tháng 5 đến tháng 10 năm 2024. Mô hình nghiên cứu không chỉ áp dụng các câu hỏi từ nghiên cứu trước mà còn mở rộng thêm các biến quan sát gắn với các vấn đề mới nổi trong thực tiễn như rủi ro công nghệ cao, trải nghiệm liền mạch đa thiết bị và nhu cầu bảo mật cá nhân – đặc biệt đối với 03 nhân tố: tính hữu ích, nhận thức dễ sử dụngvà bảo mật quyền riêng tư. Đây là điểm mới quan trọng, phản ánh chính xác mối quan tâm của khách hàng trong bối cảnh công nghệ phát triển mạnh mẽ và rủi ro an ninh mạng gia tăng hiện nay.
Thứ ba, trên cơ sở lý luận và thực tiễn phân tích bối cảnh Việt Nam, đặc điểm phát triển của VPBank, kết quả khảo sát khách hàng, cũng như kinh nghiệm quốc tế, luận án đã đề xuất hệ thống giải pháp cụ thể, các khuyến nghị quan trọng có tính khả thi và khả năng áp dụng thực tiễn cao nhằm: (i) tăng cường, đẩy mạnh, thúc đẩy an toàn và bảo mật dịch vụ ngân hàng số; (ii) ứng dụng công nghệ số tiên tiến; (iii) đổi mới, sáng tạo và cá nhân hóa dịch vụ; (iv) phát triển nguồn nhân lực số chuyên sâu; (v) nâng cao chất lượng dịch vụ và trải nghiệm khách hàng. Những đề xuất này không chỉ có giá trị tham khảo cho VPBank, các cơ quan quản lý và khách hàng sử dụng dịch vụ mà còn mang ý nghĩa tham khảo quan trọng đối với hệ thống các ngân hàng thương mại trong quá trình chuyển đổi số, qua đó góp phần thực hiện thành công chiến lược phát triển ngân hàng số tại Việt Nam đến năm 2030 và các giai đoạn tiếp theo.
