NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN
Đề tài luận án: Chính sách phát triển ngành công nghiệp hóa chất cơ bản tại Việt Nam
Chuyên ngành: Khoa học quản lý Mã số: 9310110
Nghiên cứu sinh: Nguyễn Chí Thanh Mã NCS: NCS38.113QL
Người hướng dẫn: PGS.TS. Mai Văn Bưu,
Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Kinh tế Quốc dân
Những đóng góp mới về mặt học thuật, lý luận
1. Chính sách phát triển công nghiệp hóa chất nói chung và công nghiệp hóa chất cơ bản (HCCB) đã được nhiều nghiên cứu đề cập trên các giác độ hoạch định chính sách phát triển khác nhau (Chaaban, 2012; Samiha Nuzhat, 2022; Schultz,2013; Pankner, 2003; Zysman, 2016 ….). Luận án đã thảo luận về mối liên hệ giữa ngành công nghiệp HCCB với các ngành công nghiệp khác, chỉ ra khoảng trống về mặt lý luận, nhận thức, đó là chưa xác định rõ vai trò, vị trí của ngành công nghiệp HCCB trong quá trình hoạch định hệ thống chính sách để phát triển. Từ đó bổ sung thêm một luận điểm đáng lưu về vai trò là ngành công nghiệp HCCB là ngành công nghiệp nền tảng nhằm cung cấp các đầu vào không thể thiếu cho ngành công nghiệp hóa chất và các ngành công nghiệp có sử dụng HCCB khác;
2. Dựa trên lý thuyết về cú huých lớn của Roseinstein-Rodan (1943); Thuyết phát triển cân bằng của Nurkse (1953); Lý thuyết về các chiến lược phát triển kinh tế của Griffin (1989) và Lý thuyết phát triển kinh tế dựa vào công nghiệp hóa (CNH), Luận án đề xuất nhóm các vấn đề cần tâp trung trong quá trình hoạch định chính sách để có thể phát triển được ngành công nghiệp HCCB tại Việt Nam, đó là nhóm chinh sách ba đột phá (1) Phát triển Tổ hợp/ khu công nghiệp hóa chất cơ bản; (2) Phát triển năng lượng, nguyên liệu mới, thay thế, tái tạo; (3) Phát triển công nghiệp HCCB hướng hóa học xanh;
3. Trên cơ sở về các tiêu chí để đánh giá chính sách công của Kraft và Furlong (2010), Chambers và Wedel (2005), bộ tiêu chí 3E của Nhật Bản (Efficiency, Effectivness, bộ tiêu chí 3E + của Mỹ và một số quốc gia… Luận án thảo luận và đề xuất bộ 6 tiêu chí (tính kinh tế, tính hiệu quả, tính hiệu lực, tính phù hợp, tính khả thi, tính tác động ảnh hưởng) sử dụng để đánh giá việc thực thi chính sách phát triển ngành công nghiệp HCCB tại Việt Nam.
Những phát hiện, đề xuất mới rút ra từ kết quả nghiên cứu của luận án
1. Kết quả nghiên cứu đã chỉ ra rằng: (1) Hóa chất cơ bản và công nghiệp hóa chất cơ bản đóng vai trò là nền công nghiệp nền tảng, chi phối và cung cấp đầu vào thiết yếu cho ngành công nghiệp hóa chất nói chung và các ngành có sử dụng hóa chất cơ bản; (2) Để phát triển ngành công nghiệp HCCB tương xứng với vài trò là ngành công nghiệp nền tảng cần có sự định hướng của Chính phủ nhằm hoạch định được chính sách phát triển phù hợp với đặc điểm của ngành; (3) Chính sách phát triển ngành công nghiệp HCCB cần phải có sự đồng bộ và liên kết chặt chẽ với chuỗi giá trị của ngành công nghiệp hóa chất và trong tổng thể hệ thống ngành công nghiệp Việt Nam.
2. Nghiên cứu đưa ra các hàm ý chính sách sau: (1) Để phát triển ngành công nghiệp HCCB cần xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan theo hướng đồng bộ, có sự phân công, phân định rõ ràng về chức năng quản lý nhà nước của Trung ương và địa phương; (2) Là ngành công nghiệp lâu đời trên thế giới và tiềm ẩn cả nhiều rủi ro về đầu tư, an toàn, môi trường. Vì vậy, để phát triển cần có chính sách đột phá, ưu tiên cụ thể trong từng giai đoạn. Thúc đẩy mô hình Tổ hợp lớn, tập trung, tăng cường áp dụng khoa học công nghệ theo hướng hóa học xanh nhằm giảm thiểu tiêu hao năng lượng, hạn chế sử dụng nguyên liệu không thể tái tạo, đảm bảo an toàn với môi trường, tăng cường tỷ lệ nội địa hóa trong sản phẩm, sử dụng, đào tạo trong nước nguồn nhân lực chất lượng cao; (3) Chính phủ cần tiếp tục ưu tiên phát triển cho ngành công nghiệp hóa chất cơ bản với định hướng là ngành công nghiệp nền tảng; đồng thời, các chính sách cần có sự khác biệt dựa trên đặc thù của từng nhóm sản phẩm, doanh nghiệp.
