NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN
Đề tài luận án: Nghiên cứu sự tác động của phát triển du lịch biển đến chất lượng cuộc sống của cộng đồng địa phương
Chuyên ngành: Kinh tế du lịch Mã số: 9310110
Nghiên cứu sinh: Đoàn Nguyễn Khánh Trân Mã NCS: NCS38.120DL
Người hướng dẫn: PGS.TS. Lại Phi Hùng; PGS.TS. Lê Chí Công
Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Kinh tế Quốc dân
Những đóng góp mới về mặt học thuật, lý luận
Luận án nghiên cứu tác động của phát triển du lịch biển đến chất lượng cuộc sống của cộng đồng địa phương theo góc nhìn nhận thức. Luận án sử dụng các lý thuyết nền tảng bao gồm: lý thuyết trao đổi xã hội (xem xét lợi ích/chi phí của hoạt động phát triển du lịch đến cảm nhận hạnh phúc của cư dân); phát triển bền vững (xem xét các khía cạnh của phát triển bền vững về kinh tế, xã hội và môi trường tạo ra hệ sinh thái tốt cải thiện chất lượng sống của cộng đồng); đánh giá nhận thức (xem xét quá trình một cá nhân đánh giá tầm quan trọng của các vấn đề liên quan đến hạnh phúc trong cuộc sống của con người); lan tỏa từ dưới lên (xem xét yếu tố hạnh phúc chủ quan được quyết định bởi “sự hài lòng” chủ quan từ các khía cạnh khác nhau của cuộc sống, trong đó có du lịch) để đưa ra mô hình nghiên cứu mới và kiểm định, cụ thể là:
(1) Tổng quan nghiên cứu cho thấy các học giả thường dựa trên một lý thuyết đơn lẻ để xem xét mối quan hệ gián tiếp, thuận chiều giữa phát triển du lịch và chất lượng cuộc sống. Trong khi đó, nghiên cứu này thông qua việc phân tích cơ chế và tích hợp 4 lý thuyết nền tảng trên nhằm đánh giá mức độ ảnh hưởng của mối quan hệ trực tiếp giữa nhận thức về sự tác động tích cực và tiêu cực của phát triển du lịch biển đến chất lượng cuộc sống của cộng đồng địa phương.
(2) Lý thuyết gắn kết giải thích rằng, sự gắn kết cộng đồng phản ánh những cảm xúc tích cực, tiêu cực của cộng đồng đối với môi trường xung quanh. Điều này ảnh hưởng đến nhận thức và thái độ của cộng đồng đối với phát triển du lịch. Trên cơ sở đó, luận án xem xét vai trò của biến điều tiết gắn kết cộng đồng trong mối quan hệ giữa nhận thức về sự tác động tích cực và tiêu cực của phát triển du lịch biển đến chất lượng cuộc sống của cộng đồng địa phương.
Những phát hiện, đề xuất mới rút ra được từ kết quả nghiên cứu, khảo sát của luận án
(1) Kết quả nghiên cứu của luận án cho thấy nhận thức về sự tác động tích cực và tiêu cực của phát triển du lịch ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống của cộng đồng địa phương. Cụ thể, đối với nhận thức về tác động tích cực, khía cạnh văn hóa ảnh hưởng mạnh nhất, tiếp đến là khía cạnh môi trường, kinh tế và xã hội đến chất lượng cuộc sống của cộng đồng địa phương. Bên cạnh đó, đối với nhận thức về tác động tiêu cực, khía cạnh xã hội lại ảnh hưởng mạnh nhất đến chất lượng sống của cư dân bản địa. Kết quả này làm rõ hơn nội hàm của lý thuyết được sử dụng khi cho rằng đời sống của cộng đồng sẽ bị ảnh hưởng bởi các nhận thức về lợi ích/tác hại của hoạt động du lịch.
(2) Luận án cũng đã cho thấy vai trò điều tiết của biến gắn kết cộng đồng trong mối quan hệ giữa nhận thức về sự tác động tích cực và tiêu cực của phát triển du lịch biển ở khía cạnh kinh tế đến chất lượng cuộc sống của cộng đồng địa phương. Kết quả này phù hợp với lý thuyết trao đổi xã hội và lý thuyết gắn kết khi người dân càng gắn kết với cộng đồng, họ càng nhận thức được các lợi ích hay tác hại của khía cạnh kinh tế từ phát triển du lịch và làm chất lượng sống của họ tốt hơn hoặc giảm đi.
(3) Từ các kết quả của nghiên cứu, tác giả đã đề xuất một vài gợi ý đối với các bên liên quan bao gồm: Đối với chính quyền địa phương, cần xác định những chính sách, định hướng, quy hoạch phát triển du lịch đảm bảo tính bền vững, tạo điều kiện thuận lợi để tăng cường liên kết, hợp tác nhằm đảm bảo mang lại lợi ích cho nhiều bên liên quan; Đối với cộng đồng địa phương, cần chú trọng việc nâng cao nhận thức, thái độ, chủ động tham gia , xây dựng, góp ý đối với hoạt động phát triển du lịch của địa phương; Cuối cùng, đối với doanh nghiệp du lịch cần thu hút, sử dụng, đào tạo và phát triển lao động tại địa phương để đảm bảo lợi ích và tính bền vững trong phát triển du lịch./.
