NHỮNG ĐIỂM MỚI CỦA LUẬN ÁN
Tên đề tài: Ngôn ngữ trần thuật trong hồi ký Tô Hoài
Chuyên ngành: Ngôn ngữ Việt Nam;
Mã số: 9220102
Nghiên cứu sinh: Nguyễn Thị Đào
Cán bộ hướng dẫn:
1. PGS.TS Phạm Văn Tình
2. TS Nguyễn Hoài Nguyên
Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Vinh
1. Luận án là công trình đầu tiên nghiên cứu hồi ký Tô Hoài một cách hệ thống từ góc nhìn ngôn ngữ học.
2. Luận án thực sự có giá trị khoa học và ý nghĩa thực tiễn sâu sắc. Về mặt lý luận, kết quả luận án sẽ góp phần soi sáng thêm cho lý luận về ngôn ngữ trần thuật nói chung và xử lý cụ thể ngôn ngữ trần thuật trong hồi ký Tô Hoài nói riêng. Về mặt thực tiễn, các kết quả của luận án sẽ đóng góp thiết thực cho việc nghiên cứu văn học từ cách tiếp cận và sử dụng phương pháp nghiên cứu của ngôn ngữ học. Kết quả của luận án sẽ là tài liệu tham khảo hữu ích đối với công tác nghiên cứu, cảm thụ và đánh giá tác phẩm một cách khách quan, có cơ sở khoa học, có tính thuyết phục qua các tiêu chí ngôn ngữ được sử dụng trong tác phẩm văn học.
3. Luận án chọn đề tài khảo sát ngôn ngữ trần thuật, loại ngôn ngữ tiêu biểu của thể ký nói chung dựa vào 5 cuốn hồi ký của nhà văn Tô Hoài (viết từ năm 1944 đến năm 1999), thực sự là hướng đi mới, thú vị. Đã có những khảo sát, nghiên cứu bước đầu về ngôn ngữ trần thuật qua hồi ký của Tô Hoài. Tuy nhiên, các công bố đó có phạm vị nghiên cứu còn hẹp, dựa trên dung lượng tư liệu còn nhỏ. Luận án này dựa trên dung lượng tư liệu lớn (5 cuốn hồi ký) và đặt vấn đề nghiên cứu ngôn ngữ trần thuật ở tất cả các phạm vi: dùng từ ngữ và câu.
4. Luận án đã thu thập một khối lượng lớn ngữ liệu gồm: 2070 từ và 23207 câu trong 5 cuốn hồi ký của Tô Hoài cho mục đích và nội dung của luận án. Điều này thể hiện sự công phu của tác giả luận án. Đó còn là nguồn tư liệu quí, mang tính khách quan đủ độ tin cậy khoa học để triển khai phân tích, nhận xét và có thể sử dụng cho các mục đích nghiên cứu, giảng dạy khác.
5. Dựa vào các số liệu thống kê và qua quá trình phân tích, miêu tả ngôn ngữ học một cách chi tiết, cặn kẽ, luận án đã làm sáng tỏ: Những đặc điểm của các lớp từ xét về mặt cấu tạo, về mặt phong cách; Các trường từ vựng nổi bật trong hồi ký Tô Hoài; Những sáng tạo trong cách sử dụng từ ngữ của Tô Hoài trong hồi ký; Những đặc điểm của câu xét về mặt cấu tạo, mặt phong cách; Các biện pháp tu từ nổi bật trong hồi ký Tô Hoài.
6. Luận án đã rút ra những nhận xét thể hiện rõ các kết quả mới, là đóng góp riêng của tác giả luận án. Ví dụ:
Các từ đơn là động từ xuất hiện nhiều, làm nổi bật đặc điểm hành động của nhân vật, cách miêu tả của tác giả chú trọng vào hoạt động, hành động của nhân vật, phản ánh hiện thực sinh động. Từ “tôi” có tần số xuất hiện lớn, chứng tỏ người trần thuật trong hồi ký chính là nhà văn, xưng tôi. Tác giả dùng nhiều từ ghép phân nghĩa làm cho câu văn mang tính cụ thể, cá thể. Từ khẩu ngữ xuất hiện dày đặc tạo nên giọng văn mộc mạc, gần gũi, chân thực, đời thường, thôn quê. Các từ chỉ thời gian hồi tưởng sự kiện, thời gian quá khứ chiếm số lượng lớn, thể hiện rõ đặc trưng hồi ký – hồi tưởng,..
Câu văn trân thuật trong hồi ký Tô Hoài rất đa dạng, chặt chẽ và tinh tế. Tô Hoài luôn nỗ lực tránh những lối mòn, vượt những khuôn mẫu, dùng phép tắc chung theo cách riêng của mình để nói lên tiếng nói của chính mình.
