NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN TIẾN SĨ
Đề tài luận án: Phong cách sáng tác của 3 nhạc sĩ Quang Hải, Nguyễn Văn Nam, Ca Lê Thuần
Chuyên ngành: Âm nhạc học; Mã số: 62 21 02 01
Nghiên cứu sinh: Trần Đinh Lăng
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Tạ Quang Đông
Cơ sở đào tạo: Nhạc Viện TP. Hồ Chí Minh
Những đóng góp mới về mặt học thuật, lý luận:
1. Xác định phong cách riêng trong sáng tác khí nhạc của các nhạc sĩ thông qua những đặc điểm âm nhạc cụ thể. Khẳng định thêm giá trị của các tác phẩm khí nhạc Việt Nam giai đoạn đầu. Góp phần cho những nghiên cứu sâu về lịch sử âm nhạc Việt nam.
2. Luận án đứng từ góc nhìn của người sáng tác, phân tích các yếu tố hình thành tác phẩm âm nhạc theo trình tự từ chi tiết tới tổng thể; các phương pháp diễn tả của âm nhạc cần có sự liên kết theo hệ thống: từ việc lựa chọn và kết hợp các âm thanh của giai điệu đơn, đến sự vận động và kết hợp của nhiều bè giai điệu và cuối cùng là yếu tố thời giai ảnh hưởng trên toàn bộ tác phẩm. Khác với cách phân tích phổ biến hiện nay thường chuyên sâu về các thủ pháp sáng tác riêng biệt.
Những phát hiện, đề xuất mới rút ra được từ kết quả nghiên cứu của luận án:
1. Phát hiện: Ba nhạc sĩ Quang Hải, Nguyễn Văn Nam và Ca Lê Thuần đều có những phong cách riêng. Những giá trị trong các tác phẩm nghệ thuật của họ để lại những dấu ấn đậm nét trong giai đoạn đầu của âm nhạc thính phòng giao hưởng Việt Nam.
– Nhạc sĩ Quang Hải cố gắng đưa âm nhạc thính phòng giao hưởng đến gần với công chúng hơn bằng sự đơn giản hoá, và những giai điệu quen thuộc. Âm nhạc của ông hướng đến số đông thính giả phổ thông. Bước đầu của sự thưởng thức một loại hình âm nhạc đồ sộ và phức tạp thì việc làm này là rất cần thiết. Bên cạnh đó là sự nâng tầm cho biểu diễn nhạc cụ dân tộc và giới thiệu âm nhạc cổ truyền Việt Nam ra thế giới.
– Nhạc sĩ Nguyễn Văn Nam đem đến những tác phẩm đồ sộ bằng ngôn ngữ của nghệ thuật giao hưởng thế giới, nhưng với những giai điệu mang phong cách tâm tình tự sự, những âm điệu mang hơi thở của âm nhạc dân gian Nam Bộ. Sử dụng thanh điệu tiếng Việt để trở thành giai điệu chủ đề cũng là một sáng tạo mang tính cá biệt của ông.
– Âm nhạc của nhạc sĩ Ca Lê Thuần được xây dựng trên nền tảng học thuật tinh tế, sâu sắc. Sự kết hợp sáng tạo những giai điệu ngũ cung với luân chuyển điệu thức, các thủ pháp chuyển điệu hoà âm, các thủ pháp đối vị sẽ luôn là những mấu mực cho thế hệ sáng tác trẻ Việt Nam nghiên cứu và học hỏi. Mặc dù mỗi nhạc sĩ đều có khuynh hướng riêng, nhưng tựu trung vẫn có một đặc điểm giống nhau: bám sát cội nguồn Dân tộc, khao khát tạo nên những tác phẩm thính phòng giao hưởng thực sự Việt Nam.
2. Đề xuất:
– Tính Dân tộc trong sáng tạo nghệ thuật là một trong hai định hướng quan trọng nhất (Dân tộc – Hiện đại) trong thời kỳ xây dựng nền Văn hoá – Nghệ thuật mới của đất nước. Đây là đặc điểm trước tiên tạo nên sự khác biệt của âm nhạc Việt Nam so với thế giới. Tuy nhiên, sử dụng những chất liệu âm nhạc dân gian cần có sự chọn lọc và sử dụng một cách sáng tạo. Mỗi người sẽ làm theo cách riêng của mình, không nên sử dụng tuỳ tiện hoặc kết hợp một cách sống sượng, thiếu tự nhiên với các yếu tố mới.
– Ngoài việc vận dụng những kỹ thuật sáng tác của âm nhạc kinh điển châu Âu, các kỹ thuật như: kết hợp nhạc cụ Dân tộc với giao hưởng (nhạc sĩ Quang Hải), sử dụng nhịp điệu ngâm ngợi tự do và âm điệu từ ngữ điệu tiếng Việt (nhạc sĩ Nguyễn Văn Nam), kết hợp điệu thức ngũ cung với luân chuyển hoà âm đặc biệt (nhạc sĩ Ca Lê Thuần) là những sáng tạo cần được chú ý và phát huy.
Khả năng ứng dụng trong thực tiễn
1. Kết quả nghiên cứu của luận án có thể làm tài liệu tham khảo để giảng dạy bộ môn sáng tác tại các cơ sở đào tạo âm nhạc chuyên nghiệp cũng như các trường văn hóa nghệ thuật trong cả nước, các môn lý thuyết âm nhạc và cho các công trình liên quan.
2. Nghiên cứu phong cách sáng tác khí nhạc góp phần động viên và giúp các nhạc sĩ trẻ có những kinh nghiệm định hướng phong cách riêng của mình.
