THÔNG TIN TÓM TẮT NHỮNG KẾT LUẬN MỚI CỦA LUẬN ÁN TIẾN SĨ
Tên đề tài: “Xác định đột biến gen GLA, GAA và đặc điểm di truyền của bệnh Fabry và Pompe”;
Chuyên ngành: Hóa sinh y học; Mã số: 9720101.
Nghiên cứu sinh: Nguyễn Thị Phương Thảo
Người hướng dẫn:
1. GS.TS. Tạ Thành Văn
2. PGS.TS. Hoàng Thị Ngọc Lan
Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Y Hà Nội
433 người bệnh phì đại cơ tim chưa rõ nguyên nhân được sàng lọc bệnh Fabry bằng cách đo hoạt độ enzyme GLA từ mẫu máu khô trên giấy thấm DBS; 14 người bệnh có triệu chứng lâm sàng gợi ý Pompe; trong thời gian từ tháng 6/2014 đến tháng 6/2022. Khi giải trình tự 27 người bệnh có hoạt độ enzyme GLA thấp chúng tôi phát hiện 01 đột biến gen GLA (c.178C>T, p.Pro60Serin) ở exon 1, là đột biến mới chưa từng được công bố trong y văn, các phần mềm tin sinh học đều dự đoán đây là đột biến có khả năng gây bệnh. Giải trình tự gen GAA cho 14 bệnh nhi có triệu chứng lâm sàng gợi ý Pompe và 2 cặp vợ chồng có tiền sử sinh con Pompe, chúng tôi phát hiện 10 đột biến và 01 đa hình đơn nucleotid của gen GAA, trong đó có 02 đột biến mới chưa từng được công bố trong y văn là c.625T>C (p.Tyr209His); c.2818-2819delTCinsCAG (p.Ser940fs), các phần mềm tin sinh y học cũng dự đoán đây là các đột biến có khả năng gây bệnh. Tiến hành phân tích gen cho các thành viên trong gia đình có người mắc bệnh Fabry và Pompe, chúng tôi phát hiện 03 người lành mang gen bệnh từ 08 thành viên trong 01 gia đình có người bệnh Fabry và 50 người lành mang gen bệnh từ 70 thành viên trong 08 gia đình có người bệnh Pompe, từ đó chúng tôi đưa ra tư vấn di truyền phù hợp cho từng đối tượng. Khi tổng hợp các triệu chứng lâm sàng của người bệnh mắc bệnh Fabry và Pompe, chúng tôi nhận thấy một số đặc điểm lâm sàng của người bệnh Fabry không điển hình là gặp ở nam giới, có triệu chứng khó thở, tim đập nhanh khi gắng sức. Đặc điểm lâm sàng của bệnh Pompe là gặp ở nam và nữ với tỷ lệ tương đương nhau, thường biểu hiện sớm (dưới 1 tuổi) với các triệu chứng như yếu cơ, bú kém…, hoạt độ ALT, CK huyết thanh tăng.
Việc phát hiện đột biến gen GLA, GAA và đặc điểm di truyền của bệnh Fabry và Pompe có ý nghĩa to lớn trong chẩn đoán sớm để nâng cao hiệu quả điều trị, do đó cần có các nghiên cứu với cỡ mẫu lớn hơn để lập bản đồ đột biến cho 02 gen này, đồng thời phát hiện người lành mang gen bệnh và đưa ra tư vấn di truyền để hạn chế tỷ lệ mắc bệnh trong cộng đồng.
