NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN
Đề tài luận án: Các yếu tố ảnh hưởng tới lựa chọn sử dụng đất của hộ nông dân ở Việt Nam
Chuyên ngành: Kinh tế nông nghiệp Mã số: 9620115
Nghiên cứu sinh: Lưu Đức Khải Mã NCS: NCS36.029NN
Người hướng dẫn: PGS.TS. Vũ Thị Minh Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Kinh tế Quốc dân
Những đóng góp mới về mặt học thuật, lý luận
Từ khung lý thuyết chung về các yếu tố ảnh hưởng tới lựa chọn sử dụng đất của hộ nông dân được phát triển bởi Scoones (1998) và mở rộng bởi Nguyen, T.T (2017), luận án đã cập nhật, bổ sung với các điểm mới sau:
Thứ nhất, luận án đã bổ sung các yếu tố về chất lượng của mảnh đất vào khung phân tích. Đây là điểm mới so với các nghiên cứu trước đây, để cùng lúc xem xét ảnh hưởng của các yếu tố tới lựa chọn sử dụng đất của hộ nông dân ở cả 3 cấp độ: cấp độ hộ gia đình, cấp độ địa phương và cấp độ mảnh đất.
Thứ hai, luận án đã sửa đổi khung phân tích cho phù hợp với điều kiện của Việt Nam thông qua việc đưa vào mô hình biến số phân tích thể hiện rõ hơn đặc điểm tài sản sinh kế của hộ nông dân Việt Nam cũng như các điều kiện về tự nhiên, kinh tế, xã hội trong nông thôn Việt Nam. Làm rõ mối quan hệ và kênh tác động của các yếu tố tới lựa chọn sử dụng đất trong điều kiện thực tế của Việt Nam hiện nay.
Thứ ba, luận án cung cấp bằng chứng thực nghiệm về các yếu tố ảnh hưởng tới lựa chọn sử dụng đất của hộ nông dân ở Việt Nam. Các yếu tố có ảnh hưởng đáng kể là: Quy mô đất đai, tỷ lệ đất được tưới tiêu, độ màu mỡ của mảnh đất, tỷ lệ đất được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; thị trường và chuyển giao công nghệ; trình độ học vấn của thành viên hộ; kết cấu hạ tầng cho sản xuất và đời sống; cơ hội việc làm phi nông nghiệp. Đáng chú ý, một số yếu tố có tác động tích cực trong lựa chọn sử dụng đất đối với cây trồng này nhưng lại có tác động tiêu cực tới lựa chọn sử dụng đất cho cây trồng khác và ngược lại.
Những phát hiện, đề xuất mới rút ra được từ kết quả nghiên cứu, khảo sát của luận án
Luận án đã có những đóng góp về mặt thực tiễn và quản lý như sau:
Đối với hộ nông dân: Lựa chọn sử dụng đất của hộ nông dân được xác định bởi các yếu tố khác nhau, đại diện cho nền tảng sinh kế, điều kiện kinh tế xã hội của địa phương, đặc điểm và chất lượng của mảnh đất cũng như kỳ vọng của hộ nông dân đối với những biến đổi của thời tiết. Luận án đề xuất một số nguyên tắc cần đảm bảo trong lựa chọn sử dụng đất là: Nông dân đưa ra quyết định về sử dụng đất phải liên quan đến vốn sẵn có, phải cân bằng giữa cơ hội và hạn chế; phải phù hợp với những bất ổn và rủi ro; phải lựa chọn giải pháp sản xuất phù hợp với điều kiện kinh tế xã hội ở địa phương nơi sinh sống. Việc đa dạng hóa cây trồng là cách thức được hộ nông dân sử dụng trong đối phó với cú sốc từ bên ngoài. Tuy nhiên, tùy thuộc vào trình độ sản xuất hàng hóa và khả năng tiếp cận thị trường mà hộ nông dân có các hình thức đa dạng hóa cây trồng thích hợp.
Đối với quản lý nhà nước: Luận án đề xuất chỉnh sửa, bổ sung các chính sách về đảm bảo quyền của nông dân đối với đất nông nghiệp, về linh hoạt trong sử dụng đất sản xuất nông nghiệp nhưng vẫn phải giữ thổ nhưỡng đất trồng lúa. Để thúc đẩy cải thiện lựa chọn sử dụng đất của hộ nông dân, nhà nước cần: hoàn thành cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với đất nông nghiệp của hộ nông dân, xóa bỏ (hoặc mở rộng) hạn điền để tạo điều kiện cho tích tụ và tập trung ruộng đất cho sản xuất nông nghiệp hàng hóa, hoàn thiện kết cấu hạ tầng nhất là về thủy lợi và giao thông, thúc đẩy và tạo cơ hội việc làm phi nông nghiệp./.
