TÓM TẮT NHỮNG KẾT LUẬN MỚI CỦA LUẬN ÁN TIẾN SĨ
Tên đề tài: Năng suất của doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam: vai trò của xuất khẩu, hoạt động đổi mới và môi trường kinh doanh
Chuyên ngành: Kinh tế phát triển Mã số: 62310105
Nghiên cứu sinh: Ngô Hoàng Thảo Trang Khóa: 2012-2016
Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh
Người hướng dẫn luận án: PGS.TS Nguyễn Hữu Dũng và TS. Vũ Thành Tự Anh
Nội dung ngắn gọn những đóng góp mới về mặt học thuật, lý luận, những luận điểm mới rút ra được từ kết quả nghiên cứu, khảo sát của luận án;
1. Đóng góp về mặt lý luận
Một là, luận án hệ thống lại cơ sở lý thuyết lý thuyết liên quan đến năng suất và các yếu tố ảnh hưởng đến năng suất ở cấp độ doanh nghiệp trong đó tập trung vào ba nhân tố chính ảnh hưởng đến quá trình tăng trưởng dài hạn và phù hợp với bối cảnh hội nhập kinh tế là xuất khẩu, đổi mới và môi trường kinh doanh. Theo đó, đối với từng tác động, luận án đã trình bày sâu vào lược khảo các lý thuyết và các nghiên cứu thực nghiệm trên thế giới và Việt Nam cũng như đi sâu vào phân tích cơ chế tác động của xuất khẩu, hoạt động đổi mới và năng suất. Các lược khảo này được kỳ vọng có giá trị tham khảo cho các nghiên cứu về sau, khi phân tích vào chủ đề đối với các nước đang phát triển như ở Việt Nam.
2. Đóng góp đối với nghiên cứu thực nghiệm
Bằng các phương pháp hồi quy theo kỹ thuật của OP, LP, GMM đề tài đã ước tính được tổng năng suất các yếu tố và phân tích bức tranh về tổng năng suất của doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam trong lĩnh vực sản xuất theo thời gian đặc biệt là giai đoạn trước khủng hoảng và sau khủng hoảng; sự khác biệt năng suất theo ngành và theo vùng miền; sự khác biệt về năng suất theo quy mô; sự khác biệt năng suất giữa doanh nghiệp xuất khẩu và không xuất khẩu; sự khác biệt năng suất giữa doanh nghiệp tiến hành đổi mới và doanh nghiệp.
Hai là, kết quả phân tích từ chủ đề xuất khẩu, hoạt động đổi mới và môi trường kinh doanh lên năng suất đóng góp vào các nghiên cứu thực nghiệm về các yếu tố ảnh hưởng đến năng suất ở các quốc gia đang phát triển. Cụ thể kết quả nghiên cứu cho thấy:
– Kết quả nghiên cứu ở mục tiêu 1 cho thấy (1) tìm thấy cơ chế học hỏi thông qua xuất khẩu (xuất khẩu tác động đồng biến lên năng suất của DNNVV; (2) không tìm thấy bằng chứng cho thấy DN xuất khẩu có năng lực hấp thu cao hơn thì năng suất cao hơn (3) doanh nghiệp xuất khẩu sang Trung Quốc và Châu Âu có tác động dương lên năng suất của DNNVV; (4) nguyên nhân được lập luận giải thích cho sự xuất hiện của cơ chế học hỏi thông qua xuất khẩu ở các DNNVV ở Việt Nam có thể là do sự chuyển giao công nghệ do việc xuất khẩu đến các quốc gia phát triển.
– Đối với mục tiêu nghiên cứu về ảnh hưởng của hoạt động đổi mới lên năng suất nghiên cứu sử dụng thì nghiên cứu sử dụng mô hình nghiên cứu CDM của Crépon và cộng sự (1998) và mô hình CDM cải tiến của Arza (2010). Kết quả nghiên cứu cho thấy doanh nghiệp tiến hành đổi mới quy trình sản xuất, tác động đồng biến lên năng suất của DNNVV. DN tiến hành đổi mới sản phẩm hoặc cải tiến sản phẩm thì không tác động lên năng suất của DNNVV.
– Đối với nghiên cứu ảnh hưởng của môi trường kinh doanh lên năng suất thông qua vai trò trung gian của hoạt động đổi mới và xuất khẩu thì nghiên cứu sử dụng mô hình Causual –Step của Judd và Kenny (1981) và Baron và Kenny (1986) và MacKinnon và Dwyer (1993). Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng môi trường kinh doanh không chỉ ảnh hưởng trực tiếp lên năng suất mà còn hướng doanh nghiệp tới các hoạt động tạo ra năng suất. Cụ thể doanh nghiệp được nhà nước hỗ trợ và mặt tài chính và kỹ thuật, doanh nghiệp có quy mô mạng lưới tốt hơn, doanh nghiệp tọa lạc tại khu công nghiệp, khu chế xuất, doanh nghiệp tiếp cận Internet hoặc tiếp cận tín dụng chính thức thì có năng suất cao hơn thông kênh trung gian là đầu tư vào máy móc thiết bị và tham gia vào hoạt động xuất khẩu. Kết quả từ nghiên cứu này cho thấy rằng môi trường kinh doanh tốt là điều kiện cần thiết để giúp doanh nghiệp tăng năng suất và hướng các doanh nghiệp vào các hoạt động tạo ra năng suất.
3. Đóng góp về mặt chính sách
Đóng góp cuối cùng của đề tài đó chính là các gợi ý chính sách để tìm ra mô thức tăng trưởng và phát triển trong dài hạn của doanh nghiệp vừa và nhỏ của Việt Nam trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế dựa trên ba trụ cột đó là hoạt động xuất khẩu, hoạt động
đổi mới và năng suất. Các gợi ý chính sách của đề tài được kỳ vọng là có giá trị bởi vì dựa trên các nền tảng vững chắc là lược khảo cơ sở lý thuyết nền, phân tích thực trạng DNNVV từ 2005-2013; kinh nghiệm phát triển DNNVV trên thế giới và kết quả từ các nghiên cứu thực nghiệm. Các giải pháp đề xuất là cơ sở để bản thân doanh nghiệp vừa và nhỏ; chính phủ và các nhà nghiên cứu tham khảo để phát triển DNNVV trong bối cảnh hội nhập. Các chính sách cụ thể như sau:
Hàm ý chính sách rút ra từ kết quả nghiên cứu ảnh hưởng của xuất khẩu lên năng suất là: chính phủ là nên thực hiện các chương trình tăng cường để giúp đỡ các doanh nghiệp trong nước tham gia hoạt động xuất khẩu vì xuất khẩu làm tăng năng suất và tăng khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp. Chính sách của chính phủ nên tập trung vào 3 vấn đề cốt lõi sau: (1) tăng tỷ lệ DNNVV tham gia hoạt động xuất khẩu; (2) tập trung hỗ trợ doanh nghiệp có quy mô siêu nhỏ tham gia vào quá trình quốc tế hóa bằng cách liên kết các doanh nghiệp có quy mô siêu nhỏ lại với nhau, liên kết DNNVV với doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (3) các chính sách nhằm tăng cường năng lực hấp thu của doanh nghiệp thông qua cải thiện môi trường kinh doanh.
Hàm ý chính sách được rút ra từ kết quả nghiên cứu ảnh hưởng của hoạt động đổi mới lên năng suất: (1) chính phủ nên tập trung vào các chính sách nhằm giúp doanh nghiệp doanh nghiệp tăng cường năng lực đào tạo nguồn nhân lực nhằm nâng cao trình độ của lực lượng lao động trong doanh nghiệp thay vì tập trung vào các chính sách giúp doanh nghiệp tiến hành các hoạt động đầu tư vào R&D (2) chính phủ cần đưa ra chính sách nhằm giúp tăng năng lực quản lý và đề cao tinh thần doanh nghiệp các các chủ doanh nghiệp; (3) chính phủ cần ban hành các chính sách giúp DNNVV tiếp cận các nguồn lực kiến thức từ phía bên ngoài bên ngoài thông qua kênh liên kết là trường đại học, viện nghiên cứu, hiệp hội nghề nghiệp trong việc chia sẻ thông tin và chuyển giao công nghệ cho DNNVV, (5) các chính sách nhằm giúp doanh nghiệp tiến cận về tín dụng chính thức và tiếp cận Internet, (6) chính sách giúp doanh nghiệp tiến hành các hoạt động xuất khẩu.
Cuối cùng, tác giả trình bày những hàm ý chính sách được rút ra từ nghiên cứu thực nghiệm ảnh hưởng của môi trường kinh doanh lên năng suất thông qua vai trò trung gian của hoạt động đổi mới và hoạt động xuất khẩu. Trong ngắn hạn, các giải pháp của chính phủ cần tập trung các vấn đề cải thiện môi trường kinh doanh ở các yếu tố sau:
(1) phát huy vai trò của thể chế phi chính thức đặc biệt là vai trò của mạng lưới doanh nghiệp (sự đa dạng mạng lưới và chất lượng mạng lưới doanh nghiệp, vai trò của hiệp hội nghề nghiệp);
(2) chính phủ cần tiếp tục các chính sách hỗ trợ của nhà nước về mặt kỹ thuật và tài chính cho các DNNVV và đối tượng tập trung là các chính sách hỗ trợ về mặt kỹ thuật và tài chính cho doanh nghiệp có quy mô siêu nhỏ vì đây là đối tượng chiếm tỷ trọng nhiều nhất trong số lượng DNNVV;
(3) tăng cường khả năng tiếp cận tín dụng chính thức của DNNVV đặc biệt cũng là đối tượng có quy mô siêu nhỏ và quy mô nhỏ,
(4) tăng cường khả năng tiếp cận nguồn lực Internet, hỗ trợ DNNVV xây dựng website để có thể quản bá sản phẩm của mình ở thị trường trong nước và quốc tế cũng như tiến hành các giao dịch thông qua mạng internet.
Trong dài hạn, các chính sách dài hạn của chính phủ là cần thiết để tăng trưởng năng suất bền vững và giúp DNNVV tạo được lợi thế cạnh tranh trong dài hạn bao gồm:
(1) cải thiện môi trường thể chế chính thức cụ thể làm giảm tham nhũng trong khu vực công và thuế;
(2) thành lập nhiều khu công nghệ cao, khu công nghiệp để các DNNVV có thể tận dụng được lợi thế của tích tụ, tập trung ngành trong việc lan tỏa kiến thức công nghiệp cũng như tận dụng nguồn nhân lực, các yếu tố đầu vào trong quá trình sản xuất.
