TRANG THÔNG TIN GIỚI THIỆU VỀ LUẬN ÁN
PHẦN MỞ ĐẦU
Họ tên nghiên cứu sinh: Đặng Đình Tân
Tên luận án: Các nhân tố ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển của kiểm toán liên tục tại Việt Nam
Chuyên ngành: Kế toán Mã số: 62.34.03.01
Người hướng dẫn khoa học: PGS TS Trần Thị Giang Tân
Tên cơ sở đào tạo: Trường Đại học Kinh tế Tp HCM
PHẦN NỘI DUNG
1. Mục tiêu và đối tượng nghiên cứu:
Mục tiêu nghiên cứu của luận án là khám phá và đo lường mức độ ảnh hưởng của các nhân tố ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển của kiểm toán liên tục tại Việt Nam. Kết quả nghiên cứu cung cấp những gợi ý cho các bên có liên quan về những chính sách và giải pháp thúc đẩy sự hình thành và phát triển của kiểm toán liên tục tại Việt Nam nhằm góp phần cải thiện tính hiệu lực và hiệu quả của các hoạt động quản trị rủi ro, hệ thống kiểm soát nội bộ và tính minh bạch trong hoạt động nói chung của các doanh nghiệp tại Việt Nam.
Đối tượng nghiên cứu là các nhân tố ảnh hưởng (thúc đẩy và trở ngại) đến sự hình thành và phát triển của kiểm toán liên tục tại Việt Nam liên quan đến hoạt động kiểm toán nội bộ và kiểm toán độc lập, không nghiên cứu hoạt động kiểm toán nhà nước.
2. Các phương pháp nghiên cứu đã sử dụng:
Với mục tiêu nghiên cứu đã được xác lập nêu trên, luận án sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp theo thiết kế nghiên cứu tuần tự khám phá. Quy trình thực hiện nghiên cứu được chia thành hai giai đoạn như sau.
Giai đoạn 1 là nghiên cứu định tính nhằm khám phá các nhân tố ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển của kiểm toán liên tục tại Việt Nam. Trước hết, phương pháp nghiên cứu tài liệu được thực hiện nhằm xác định sự hình thành của kiểm toán liên tục tại Việt Nam. Tiếp theo, trên cơ sở tổng quan các nghiên cứu trước của nước ngoài và tại Việt Nam về các nhân tố ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển của kiểm toán liên tục, việc phỏng vấn các chuyên gia được thực hiện nhằm xác định các nhân tố ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển của kiểm toán liên tục tại Việt Nam. Có sáu chuyên gia được lựa chọn và thực phỏng vấn gồm ba chuyên gia hoạt động trong lĩnh vực kiểm toán độc lập và ba chuyên gia hoạt động trong lĩnh vực kiểm toán nội bộ, quản trị rủi ro và kiểm toán hệ thống thông tin của các ngân hàng. Nội dung trả lời phòng vấn của các chuyên gia được phân tích dựa theo phương pháp phân tích của lý thuyết nền nhằm xác định các chủ đề tương ứng với các nhân tố ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển của kiểm toán liên tục tại Việt Nam.
Giai đoạn 2 là nghiên cứu định lượng nhằm đo lường mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến sự hình thành và phát triển của kiểm toán liện tục tại Việt Nam. Dựa trên kết quản nghiên cứu của giai đoạn 1, luận án đã xây dựng thang đo với 33 biến quan sát tương ứng với 3 nhân tố thúc đẩy và 6 nhân tố trở ngại đến sự hình thành và phát triển của kiểm toán liên tục tại Việt Nam. Sau khi thử nghiệm sơ bộ đạt yêu cầu về độ tin cậy, việc khảo sát được thực hiện (theo phương pháp chọn mẫu phi xác xuất) đối với các kiểm toán viên độc lập và nội bộ từ các doanh nghiệp kiểm toán lớn và các ngân hàng. Kết quả khảo sát thu thập được 191 bản trả lời hợp lệ của các kiểm toán viên từ 55 doanh nghiệp kiểm toán và ngân hàng. Dữ liệu của 191 bản trả lời khảo sát được nhập vào để thực hiện kiểm định độ tin cậy của thang đo, kiểm định sự phiến diện bởi phương pháp chung, phân tích nhân tố khám phá và phân tích hồi quy đa biến trong phần mềm IBM SPSS Statistcs 23.
3. Các kết quả chính:
Dựa trên tổng quan các nghiên cứu trước và nghiên cứu định tính, luận án xác định có bốn nhân tố thúc đẩy (Nhu cầu của doanh nghiệp và KTV, Nhu cầu của NSD thông tin bên ngoài doanh nghiệp, Điều kiện bên trong doanh nghiệp và Điều kiện bên ngoài doanh nghiệp) và năm nhân tố trở ngại (Trở ngại bên trong doanh nghiệp, Trở ngại về sự toàn vẹn của hệ thống thông tin, Trở ngại về nguồn lực tài chính, Trở ngại về năng lực chuyên môn của kiểm toán viên và Trở ngại bên ngoài doanh nghiệp) đến sự hình thành và phát triển của kiểm toán liên tục tại Việt Nam.
Tuy nhiên, kết quả thực hiện phân tích nhân tố khám phá, luận án xác định có chín nhân tố ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển của kiểm toán liên tục tại Việt Nam bao gồm ba nhân tố thúc đẩy (Nhu cầu của doanh nghiệp và KTV – IDi; Điều kiện bên trong doanh nghiệp – ICi; Điều kiện bên ngoài doanh nghiệp – ECi) và sáu nhân tố trở ngại (Trở ngại bên trong doanh nghiệp về tổ chức – OIBi; Trở ngại bên trong doanh nghiệp về hệ thống thông tin – TIBi; Trở ngại về sự toàn vẹn của hệ thống thông tin – SIBi; Trở ngại về nguồn lực tài chính – FBi; Trở ngại về năng lực chuyên môn của kiểm toán viên – ACBi; Trở ngại bên ngoài doanh nghiệp – EBi).
Kết quả phân tích hồi quy đa biến giữa các biến độc lập nêu trên và biến phụ thuộc thể hiện sự hình thành và phát triển của kiểm toán liên tục tại Việt Nam (CAAi) như sau:
CAAi = 2,94 + 0,126IDi + 0,228ICi + 0,315ECi – 0,135OIBi – 0,116FBi – 0,088ACBi + ɛi
4. Kết luận và khuyến nghị:
Kết quả nghiên cứu cho thấy các nhân tố có ảnh hưởng lớn nhất đến sự hình thành và phát triển của kiểm toán liên tục tại Việt Nam liên quan đến các nhân tố “phi công nghệ” như Điều kiện bên ngoài doanh nghiệp, Trở ngại về nguồn lực tài chính, Trở ngại bên trong doanh nghiệp về tổ chức và Trở ngại về năng lực chuyên môn của kiểm toán viên. Kết quả nghiên cứu này gợi ý nhiều giải pháp cho các bên có liên quan trong việc thúc đẩy sự hình thành và phát triển của kiểm toán liên tục tại Việt Nam, như đẩy mạnh việc chia sẻ thông tin về sự cần thiết của kiểm toán liên tục, đổi mới chương trình đào tạo kiểm toán, ban hành các quy định pháp lý yêu cầu thực hiện kiểm toán liên tục đối với một số loại hình doanh nghiệp thích hợp.
NHỮNG ĐÓNG GÓP/ĐIỂM MỚI CỦA LUẬN ÁN
Về mặt lý luận, luận án đã xác định và đo lường mức độ ảnh hưởng của sáu nhân tố đến sự hình thành và phát triển của kiểm toán liên tục tại Việt Nam. Về mặt thực tiễn, luận án góp phần hình thành nhận thức vể sự cần thiết của kiểm toán liên tục trong các doanh nghiệp và kiểm toán viên, đồng thời giúp đưa ra gợi ý về lộ trình thích hợp để phát triển kiểm toán liên tục tại Việt Nam.
