TÓM TẮT THÔNG TIN VÀ CÁC KẾT LUẬN CHÍNH CỦA LUẬN ÁN TIẾN SĨ
Tên nghiên cứu sinh: Phan Thị Thanh Tâm
Tên đề tài luận án: Năng lực cạnh tranh của ngành lúa gạo Việt Nam
Ngành: Quản trị kinh doanh; Mã số: 9.34.01.01
Người hướng dẫn: PGS.TS Trần Hữu Dào; TS. Lương Minh Huân
Cơ sở đào tạo: Học viện Khoa học xã hội Viên Hàn lâm Khoa học xã hôi Việt Nam.
Các kết quả chính và kết luận:
+ Các kết quả chính:
Dựa trên lý thuyết về đánh giá năng lực cạnh tranh ngành, số liệu thu thập từ các nguồn uy tín như Tổng cục thống kê, Uncomtrade, FAO, luận án đã phân tích thực trạng năng lực cạnh tranh của ngành lúa gạo Việt Nam trong giai đoạn 2010-2019 thông qua các nội dung năng lực sản xuất, chi phí sản xuất, biến động về giá, chuỗi giá trị sản xuất, thị phần xuất khẩu, lợi thế cạnh tranh và đa dạng hóa thị trường sản phẩm. Kết quả phân tích cho thấy trong thời gian qua sản lượng ngành lúa gạo có xu hướng tăng. So với các nước trong top 5 quốc gia xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, năng suất lúa của Việt Nam đứng ở vị trí thứ hai, chỉ sau Mỹ. Hơn nữa, trong tổng xuất khẩu của ngành gạo thế giới, giá trị trị xuất khẩu gạo của Việt Nam luôn có thứ hạng.
Nhằm làm rõ hơn thực trạng năng lực cạnh tranh ngành lúa gạo Việt Nam, nghiên cứu sinh đã thực hiện phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh ngành lúa gạo Việt Nam bao gồm điều kiện sản xuất kinh doanh; chiến lược doanh nghiệp, cấu trúc và cạnh tranh; năng lực marketing; điều kiện về cầu trong nước và quốc tế; các ngành hỗ trợ và liên quan; và vai trò của chính phủ bằng cả phương pháp định lượng và định tính. Trên cơ sở phân tích các yếu tố ảnh hưởng, thực trạng sản xuất và năng lực cạnh tranh của ngành lúa gạo Việt Nam, luận án đã chỉ ra rằng bên cạnh những thành tựu thì ngành lúa gạo của Việt Nam vẫn có một số hạn chế như biến động giá gạo tương xứng với tiềm năng, mức tăng trưởng năng suất ngành lúa gạo của Việt Nam chưa cao và không ổn định, chỉ số lợi thế cạnh tranh- RCA ngành lúa gạo của Việt Nam giảm mạnh trong cả giai đoạn 1997-2018, mức độ đa dạng hóa thị trường, sản phẩm là thấp. Bên cạnh đó, lượng chi phí cho thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) vẫn chiếm tỷ lệ cao.
Từ những hạn chế, nguyên nhân của hạn chế, các yếu tố ảnh hưởng và bài học kinh nghiệm, nghiên cứu sinh đã đề xuất các nhóm giải pháp nhằm giúp nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành lúa gạo Việt Nam trong giai đoạn 2021-2030 bao gồm cung cấp giống mới chất lượng cao; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; tăng cường ứng dụng công nghệ trong sản xuất lúa gạo; đa dạng hóa sản phẩm, thị trường xuất khẩu ngành lúa gạo; và phát triển hoạt động marketing đối với sản phẩm lúa gạo Việt Nam. Trong đó, luận án chú trọng nhóm giải pháp về phát triển hoạt động marketing nhằm giúp các doanh nghiệp mở rộng thị trường tại các nước phát triển như Mỹ, Châu Âu. Bên cạnh đó, luận án đề xuất một số kiến nghị đối với Nhà nước và các Bộ ban ngành liên quan về hỗ trợ người nông dân, thương lái, doanh nghiệp trong việc tiếp cận vốn và xây dựng các gói bảo hiểm để giảm thiểu rủi ro trong sản xuất do biến đổi khí hậu và phát triển thị trường.
+ Kết luận:
Luận án đã chỉ ra rằng tiềm năng phát triển lực cạnh tranh ngành lúa gạo của Việt Nam là lớn nhưng hiện tại ngành lúa gạo của Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế. Trong những năm qua sản lượng lúa tăng nhưng lợi thế cạnh tranh có xu hướng giảm. So với điều kiện hiện có thì năng suất của ngành lúa gạo Việt Nam là thấp. Do đó, để nâng cao năng lực cạnh tranh ngành lúa gạo Việt Nam cần phải đa dạng hóa sản phẩm, thị trường xuất khẩu; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; tăng cường ứng dụng công nghệ nhiều hơn trong các khâu sản xuất. Quan trọng hơn cả, luận án chú trọng giải pháp phát triển hoạt động marketing của các doanh nghiệp nhằm tháo quảng bá mạnh mẽ hơn nữa thương hiệu lúa gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế.
