THÔNG TIN TÓM TẮT NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN
I. Tóm tắt mở đầu
Tên đề tài luận án: “Hồi chỉ zéro trong hội thoại qua một số truyện ngắn và tiểu thuyết tiêu biểu Việt Nam từ 1986 đến 2000”.
Chuyên ngành: Ngôn ngữ học. Mã số: 9229020.
Họ và tên nghiên cứu sinh: Đào Thị Luyến
Người hướng dẫn khoa học:
PGS, TS Phạm Văn Tình;
TS Nguyễn Thị Tố Ninh.
Tên cơ sở đào tạo: Học viện Khoa học Xã hội
II. Nội dung thông tin tóm tắt
1. Luận án đã trình bày tổng quan tình hình nghiên cứu về hồi chỉ và hồi chỉ zéro trên thế giới và ở Việt Nam qua các công trình nghiên cứu của Halliday & Hasan; George Yule (1997), … Diệp Quang Ban, Cao Xuân Hạo, Trần Ngọc Thêm, Trần Kim Phượng,…. Sử dụng những luận điểm khoa học trong các công trình khoa học kể trên làm đường hướng nghiên cứu của mình, luận án đã chỉ ra những khoảng trống cần tiếp tục nghiên cứu như: số lượng các ngữ đoạn hồi chỉ zéro, quan hệ giữa các nhân tố làm nền cho hồi chỉ xuất hiện, giá trị liên kết, giá trị ngữ nghĩa của các ngữ đoạn bằng không, số lượng nhân vật giao tiếp, cách thức thể hiện thông tin trong cấu trúc phát ngôn chứa hồi chỉ zéro, giá trị của hồi chỉ zéro khi được nhìn nhận dưới ánh sáng của ngữ pháp chức năng,…
2. Luận án làm rõ khái niệm hồi chỉ zéro trong hội thoại/diễn ngôn.
3. Luận án trình bày cơ sở tạo lập phép tỉnh lược, môi trường tồn tại của hồi chỉ zéro trong hội thoại.
4. Luận án thống kê, phân loại các loại hồi chỉ zéro, chỉ ra đặc điểm về số lượng, về chức năng, sự tương ứng giữa chức năng và quy chiếu, mối quan hệ giữa lược tố với tiền tố.
5. Luận án đã ứng dụng hệ thống lí thuyết phân tích diễn ngôn, lí thuyết chức năng hệ thống xem xét cách tổ chức ngôn ngữ có hồi chỉ zéro khi nghiên cứu trường hợp ngữ liệu ở các truyện ngắn và tiểu thuyết Việt Nam tiêu biểu từ 1986 đến 2000. Trên cơ sở đó chỉ ra những giá trị mà hồi chỉ zéro mang lại khi thể hiện: siêu chức năng kinh nghiệm, siêu chức năng liên nhân và siêu chức năng văn bản.
6. Luận án đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu ngôn ngữ học được số đông nhà nghiên cứu thừa nhận là: Phương pháp miêu tả ngôn ngữ; Phương pháp phân tích diễn ngôn; Phương pháp suy luận; Thủ pháp thống kê, phân loại.
7. Với những kết quả nghiên cứu trong đề tài, luận án làm phong phú thêm hệ thông lí luận đã được các nhà ngôn ngữ trên thế giới nghiên cứu và ứng dụng ở nhiều ngôn ngữ khác. Đó là lí thuyết phân tích diễn ngôn và lí thuyết chức năng luận. Đồng thời, luận án cung cấp hệ thống ngữ liệu làm minh chứng cho việc phân tích hội thoại/ phân tích diễn ngôn. Kết quả nghiên cứu của luận án cũng là một gợi mở cho việc phân tích diễn ngôn văn chương trong nhà trường thông qua cách tổ chức ngôn ngữ chứa hồi chỉ zéro trong hội thoại .
