THÔNG TIN TÓM TẮT NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI VỀ HỌC THUẬT, LÝ LUẬN,
LUẬN ĐIỂM MỚI VỀ KHOA HỌC VÀ THỰC TIẾN CỦA LUẬN ÁN
1. Tóm tắt mở đầu
Đề tài luận án: Tổ chức chính quyền địa phương theo hướng tự quản ở Việt Nam
Chuyên ngành: Quản lý công; Mã số: 9 34 04 03
Họ và tên nghiên cứu sinh: Phạm Thị Giang
Họ và tên người hướng dẫn: 1. GS.TS. Phạm Hồng Thái; 2. PGS.TS. Vũ Đức Đán
Cơ sở đào tạo: Học viện Hành chính Quốc gia
2. Nội dung trang thông tin tóm tắt những đóng góp mới của luận án
Một là, luận án quan niệm tổ chức chính quyền địa phương tự quản (CQĐPTQ) là những thiết chế được thành lập theo quy định của pháp luật, có thẩm quyền tự quyết định, tự chịu trách nhiệm quản lý các công việc, nhiệm vụ của địa phương (ĐP) mình, bằng những cách thức, phương thức nhất định theo quy định của pháp luật nhằm phát huy sức mạnh tiềm năng của ĐP để đạt được hiệu quả cao nhất trong quá trình quản lý, bảo đảm sự phát triển của ĐP, đáp ứng các nhu cầu ngày càng cao của người dân ĐP. Quyền tự quản của ĐP được thực hiện thông qua hội đồng với các thành viên được cử tri ĐP bầu theo nguyên tắc phổ thông đầu phiếu, trực tiếp, bỏ phiếu kín. Đồng thời chính quyền địa phương (CQĐP) được tự chủ về tài chính, xác định cơ cấu tổ chức, nhân sự hành chính của mình.
Hai là, luận án xác định các nội dung tổ chức CQĐPTQ bao gồm: (i) Hình thức tổ chức; (ii) Hình thức thực hiện quyền; (iii) Thẩm quyền của CQĐP: tổ chức bộ máy, nhân sự, tài chính và giải quyết các vấn đề khác có ý nghĩa ĐP; (iv) Về quan hệ giữa TW với ĐP được thiết lập thông qua hình thức phân quyền, phân cấp.
Ba là, luận án chỉ ra các bài học kinh nghiệm tổ chức CQĐPTQ ở một số quốc gia trên thế giới gồm: (i) Kinh nghiệm về hình thức tổ chức (ii) Kinh nghiệm hình thức thực hiện quyền tự quản; (iii) Kinh nghiệm về thực hiện thẩm quyền của CQĐP: tổ chức bộ máy, nhân sự và tài chính; (iv) Mỗi quan hệ giữa CQTW với CQĐP. Các giá trị tham khảo cho Việt Nam gồm: (i) Việc xác định mô hình CQĐP phải được ghi nhận trong văn bản pháp luật; (ii) Hình thức tổ chức CQĐP đa dạng; (iii) Cách thực hiện quyền theo con đường bầu cử trực tiếp; (iv) Xác định rõ phạm vi của CQĐP, phân định rõ chức năng, quyền hạn của CQTW với CQĐP; (v) Tính độc lập trong thực hiện nhiệm vụ của CQĐP theo quy định pháp luật; (vi) Xu hướng ĐP ngày càng phân quyền, phân cấp nhiều hơn; (vii) Bảo đảm về pháp luật với quyền tự quản của CQĐP; (viii) Mối quan hệ của CQTW với CQĐP.
Bốn là, luận án chỉ ra các hạn chế của pháp luật và thực tiễn về tính tự quản, tự quyết của CQĐP ở Việt Nam gồm: (i) Cách thức tổ chức vẫn khá giống nhau ở ĐVHC lãnh thổ; (ii) Hình thức thực hiện quyền của CQĐP vẫn còn mang tính hình thức (iii) Về thẩm quyền của CQĐP đã quy định phải tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân quyền nhưng cần bảo đảm nguyên tắc QLNN là thống nhất để bảo đảm tính thống nhất của nền hành chính và có sự kết hợp quản lý ngành với lãnh thổ, tổ chức bộ máy có tính đa dạng nhưng chưa có quy định về sự khác biệt về cơ cấu đặc thù giữa đô thị, nông thôn, hải đảo, thành phố trong thành phố trực thuộc TW, biên chế theo chỉ tiêu từ cơ quan nhà nước cấp trên, tài chính theo sự điều tiết của TW chưa phát huy tính chủ động sáng tạo; (iv) Mối quan hệ giữa CQTW với CQĐP thực tiễn còn nhận mạnh cơ chế chịu trách nhiệm giữa cấp trên và cấp dưới, kiểm tra, giám sát của cấp trên, đôi khi cấp trên còn can thiệp vào hoạt động của cấp dưới.
Năm là, luận án đề xuất: 04 giải pháp tổ chức CQĐP theo hướng tự quản ở Việt Nam gồm: (i) Đổi mới nhận thức về tổ chức CQĐP; (ii) Tiếp tục hoàn thiện pháp luật về tổ chức CQĐP theo hướng tự quản; (iii) Tăng cường phân quyền, phân cấp giữa TW và ĐP; (iv) Nội dung tổ chức CQĐP theo hướng tự quản như: hình thức tổ chức, hình thức thực hiện quyền, thẩm quyền, mối quan hệ giữa CQTW với CQĐP và 04 điều kiện đảm bảo tổ chức CQĐP theo hướng tự quản ở Việt Nam: (i) Bảo đảm về chính trị; (ii) Bảo đảm dân chủ, sự tham gia của người dân trong giải quyết các vấn đề ở ĐP; (iii) Bằng cơ chế kiểm soát giữa TW với ĐP; (iv) Các yếu tố thuộc về điều kiện tự nhiên, môi trường, kinh tế – xã hội của từng ĐP.
