TRANG THÔNG TIN VỀ LUẬN ÁN
Tên luận án: “Phân tích hiệu quả sản xuất và tăng trưởng năng suất các yếu tố tổng hợp của Hộ trồng lúa Jasmine tại Đồng bằng sông Cửu Long”
– Chuyên ngành: Kinh tế nông nghiệp Mã số: 9620115
– Họ tên nghiên cứu sinh: Ngô Anh Tuấn Thời gian đào tạo: 2016 – 2020
– Người hướng dẫn: PGS.TS. Nguyễn Hữu Đặng – Trường Đại học Cần Thơ.
– Người hướng dẫn phụ: TS. Huỳnh Minh Tuấn – UBND tỉnh Đồng Tháp
1. Tóm tắt nội dung luận án
Luận án ước lượng hiệu quả sản xuất và tăng trưởng năng suất các yếu tố tổng hợp của hộ trồng lúa Jasmine tại Đồng bằng sông Cửu Long với mục tiêu đề xuất các hàm ý chính sách nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất và năng suất các yếu tố tổng hợp. Luận án sử dụng bộ dữ liệu bảng (panel data) được khảo sát lặp lại trong hai năm (2017 và 2019) từ 273 hộ trồng lúa Jasmine tại bốn tỉnh Kiên Giang, An Giang, Đồng Tháp và Cần Thơ thuộc Đồng bằng sông Cửu Long, thông qua bảng hỏi cấu trúc được soạn sẵn. Sử dụng phương pháp phân tích biên ngẫu nhiên để phân tích hiệu quả sản xuất bao gồm: hiệu quả kỹ thuật và hiệu quả kinh tế, từ đó đo lường tăng trưởng năng suất các yếu tố tổng hợp. Các yếu tố được xác định để ước lượng hiệu quả kỹ thuật và hiệu quả kinh tế bao gồm: giới tính chủ hộ, tuổi chủ hộ, trình độ học vấn, tập huấn kỹ thuật, tham gia hội nông dân, số lao động gia đình, tín dụng, thu nhập khác, khoảng cách từ nhà đến ruộng và khoảng cách từ nhà đến trung tâm thương mại. Các yếu tố được xác định đo lường tăng trưởng năng suất các yếu tố tổng hợp bao gồm tăng trưởng hiệu quả kỹ thuật, tăng trưởng hiệu quả quy mô và tiến bộ khoa học công nghệ.
Từ khóa: tăng trưởng năng suất các yếu tố tổng hợp, hiệu quả kỹ thuật, hiệu quả kinh tế, lúa Jasmine, Đồng bằng Sông Cửu Long.
2. Những kết quả mới của luận án
Thứ nhất: Kết quả nghiên cứu cho thấy, hiệu quả kỹ thuật trồng lúa Jasmine của hộ đạt trung bình 88,21% trong giai đoạn 2017-2019. Việc tập huấn kỹ thuật nhiều sẽ giúp hộ tăng năng suất sản xuất lúa. Việc vay vốn tín dụng sẽ giúp hộ đảm bảo nguồn vốn để hoạt động sản xuất, chủ động hơn trong việc sử dụng vật tư nông nghiệp, giúp tăng hiệu quả kỹ thuật. Việc sử dụng không hiệu quả lao động gia đình làm giảm hiệu quả kỹ thuật của hộ trong sản xuất lúa Jasmine. Bên cạnh đó, kết quả nghiên cứu cũng chỉ ra các yếu tố lượng phân đạm và phân kali có tác động thuận với năng suất lúa của hộ. Trong khi đó, lượng phân lân có ảnh hưởng nghịch với năng suất của hộ. Phương thức gieo sạ hàng và biện pháp xử lý rơm rạ bằng đốt cũng tác động tích cực đến năng suất của hộ. Bên cạnh đó, hiệu quả kinh tế trồng lúa Jasmine của hộ đạt trung bình 79,67% trong giai đoạn này. Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy các yếu tố về kinh tế xã hội như giới tính chủ hộ, trình độ học vấn, tập huấn kỹ thuật, số lượng lao động gia đình và tín dụng cũng ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế của hộ. Bên cạnh đó các yếu tố giá giống, giá phân kali, hình thức gieo sạ và xử lý rơm rạ đều có ảnh hưởng đến lợi nhuận của hộ.
Thứ hai: Phân tích tăng trưởng TFP trong sản xuất lúa Jasmine của hộ tại ĐBSCL là tích cực, ở mức khoảng 15,47% trong giai đoạn 2017–2019 hoặc ở mức bình quân 3,93%/ năm trong giai đoạn trên. TFP tăng trưởng tích cực trong giai đoạn này được thúc đẩy bởi tăng trưởng hiệu quả quy mô (SEC) (4,48 điểm%) và tiến bộ khoa học công nghệ (TC) (1,80 điểm%). Trong khi đó hiệu quả kỹ thuật (TEC) hạn chế sự tăng trưởng TFP ở mức độ khá nhỏ (-0,81 điểm%) trong sản xuất lúa Jasmine của hộ trong giai đoạn này.
Thứ ba: Trên cơ sở kết quả ước lượng của hàm lợi nhuận biên ngẫu nhiên, kết hợp với kết quả ước lượng hàm sản xuất biên ngẫu nhiên và phân tích tăng trưởng năng suất các yếu tố tổng hợp của hộ sản xuất lúa Jasmine tại ĐBSCL trong giai đoạn 2017–2019, luận án đã đề xuất các giải pháp giúp nâng cao hiệu quả sản xuất và cải thiện thu nhập cho hộ như. Giải pháp 1: Tăng cường hỗi trợ vốn đầu tư sản xuất cho nông dân thông qua các chính sách hỗ trợ người dân với lãi suất ưu đãi và điều kiện vay vốn đơn giản. Giải pháp 2: Nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lao động nông hộ bằng cách tăng cường sử dụng máy móc thiết bị trong một số khâu quan trọng trong trồng lúa như cày, bừa, xới đất; gieo, cấy lúa; phun thuốc và gặt lúa…. Giải pháp 3: Tăng cường chất lượng khuyến nông bằng cách tăng cường công tác đào tạp, tập huấn cho lực lượng lao động trực tiếp sản xuất tại các hộ về kỹ thuật trồng trọt; tổ chức các lớp tập huấn trong thời gian ngắn, trùng với những thời điểm quan trọng của sản xuất; hình thức tập huấn trực quan, “cầm tay chỉ việc”, tập huấn đầu bờ, ngay tại hiện trường cần được triển khai. Giải pháp 4: Tăng cường vai trò quản lý Nhà nước đối với thị trường như tăng cường hơn nữa công tác kiểm tra chất lượng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật; ngăn chặn tình trạng vật tư không đảm bảo tiêu chuẩn lưu thông trên thị trường gây thiệt hại cho người sản xuất. Giải pháp 5: Tăng cường nghiên cứu và chuyển giao khoa học công nghệ cho nông dân trong sản xuất.
3. Các ứng dụng/khả năng ứng dụng trong thực tiễn, các vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu
Về mặt khoa học:
Thứ nhất: Nghiên cứu hệ thống hóa đầy đủ các lý thuyết phương pháp phân tích biên ngẫu nhiên SFA để xác định hiệu quả kinh tế, hiệu quả kỹ thuật và tăng trưởng TFP của hộ trồng lúa Jasmine tại Đồng bằng sông Cửu Long.
Thứ hai: Nghiên cứu bổ sung đánh giá thêm những nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế và hiệu quả kỹ thuật mà những nghiên cứu trong nước trước đây chưa đề cập đến.
Thứ ba: Nghiên cứu là một công trình thử nghiệm kết hợp giữa nghiên cứu hàn lâm lặp lại và nghiên cứu ứng dụng, qua đó xây dựng và kiểm định mô hình nghiên cứu với các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất và các yếu tố cấu thành tăng trưởng năng suất các yếu tố tổng hợp trong sản xuất lúa Jasmine. Chính vì vậy, kết quả nghiên cứu phản ánh độ tin cậy cũng như bổ sung và phát triển về mặt phương pháp luận trong đánh giá hiệu quả sản xuất và tăng trưởng năng suất các yếu tố tổng hợp. Từ đó, nghiên cứu đề xuất các giải pháp khả thi.
Về mặt thực tiễn:
Thứ nhất: Luận án nghiên cứu trên các hộ trồng lúa Jasmine. Đây là giống gạo được Chính phủ khuyến khích phát triển để đáp ứng nhu cầu xuất khẩu, nâng cao vị thế ngành gạo của Việt Nam trên thị trường quốc tế. Trước đây, các nghiên cứu về sản xuất nông nghiệp cụ thể là sản xuất lúa tại Việt Nam chủ yếu tập trung phân tích về hiệu quả kỹ thuật và hiệu quả kinh tế. Chính vì thế một nghiên cứu với quy mô cấp khu vực đối với chủ đề phân tích hiệu quả sản xuất và tăng trưởng TFP trong sản xuất lúa, đặc biệt là lúa Jasmine (đây là loại gạo xuất khẩu chủ lực của Việt Nam), nhằm tìm ra các giải pháp hữu hiệu giúp người dân trồng lúa nâng cao hiệu quả sản xuất, đảm bảo cuộc sống cho nông dân và xa hơn là phát triển nền kinh tế là rất cần thiết.
Thứ hai: Luận án sử dụng dữ liệu bảng (panel data) nghiên cứu quan sát trong giai đoạn 2017 – 2019 để đưa ra chính xác hơn kết quả đo lường các nhân tố tác động đến hiệu quả kinh tế và hiệu quả kỹ thuật cũng như đánh giá tác động của toàn bộ các nguồn tăng trưởng năng suất trong sản xuất lúa Jasmine của hộ. Từ đó có thể đưa ra các giải pháp tối ưu phù hợp với tình hình sản xuất lúa của hộ hiện nay.
Thứ ba: Nghiên cứu chỉ ra rằng các hộ hiện nay cần phải giảm lượng phân đạm, phân kali đồng thời tăng lượng phân lân nguyên chất theo đúng khuyến cáo kỹ thuật để cải thiện hiệu quả quy mô trong sản xuất lúa của mình
Thứ tư: Nghiên cứu không những chỉ ra được các yếu tố đầu vào ảnh hưởng đến năng suất và lợi nhuận trồng lúa Jasmine, các yếu tố kinh tế xã hội ảnh hưởng đến hiệu quả kỹ thuật và hiệu quả kinh tế của nông hộ mà còn bổ sung thêm các phương thức canh tác trong trồng lúa cũng ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất của nông hộ mà các nghiên cứu trước đây chưa đề cập đến. Một là, các hộ sản xuất nên thực hiện phương pháp gieo sạ hàng sẽ tốt hơn gieo sạ lan. Việc áp dụng phương thức sạ hàng ngoài việc giúp cho hộ tiết kiệm được chi phí, giảm được tình trạng sạ quá dày thì việc sạ thưa sẽ giúp cây lúa phát triển tốt, giảm được sâu bệnh. Hai là, việc đốt rơm rạ sau thu hoạch sẽ tốt hơn là tận dụng rơm rạ như bán, ủ phân, làm thức ăn gia súc… Việc đốt rơm rạ sẽ tiêu diệt côn trùng, mầm bệnh, cỏ dại giúp cho hộ trồng lúa vụ sau sẽ có năng suất hơn
