MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài:
Tác phẩm giao hưởng là các tác phẩm viết cho dàn nhạc giao hưởng, được biểu diễn trong các phòng hòa nhạc lớn, phục vụ đông đảo thính giả. Âm nhạc giao hưởng là đỉnh cao tư duy âm nhạc của con người. Nó thể hiện được những nội dung, đề tài phong phú, đa dạng, những tư tưởng sâu sắc, súc tích.
Âm nhạc giao hưởng là loại hình âm nhạc chuyên nghiệp, mang tính bác học có nguồn gốc từ châu Âu. Được hình thành từ vài trăm năm trước, đến ngày nay âm nhạc giao hưởng đã phát triển đến độ hoàn chỉnh và trở thành tài sản văn hóa chung của nhân loại.
Tác phẩm giao hưởng thường có nội dung đề cập đến những vấn đề lớn lao trong xã hội, những vấn đề có tính triết học, những vấn đề chứa đựng xung đột, kịch tính mạnh mẽ…Khả năng của nghệ thuật giao hưởng là vô tận, nó có thể biểu hiện những rung cảm, những âm thanh rì rào nhỏ nhất, đến những âm thanh dồn dập, kịch tính căng thẳng mạnh mẽ nhất [51/ tr 203]
Nhạc sĩ người Nga vĩ đại D. Shostacovich đã nói: Nhạc giao hưởng đứng đầu trong tất cả các thể loại. Nó súc tích bởi nội dung sâu sắc hơn cả và là bà chúa của vương quốc âm nhạc [75/ tr9].
Trong nền âm nhạc mới Việt Nam, các tác phẩm viết cho dàn nhạc giao hưởng chỉ bắt đầu xuất hiện từ những năm 60 của thế kỷ XX. Mặc dù so với nền âm nhạc giao hưởng châu Âu, các tác phẩm giao hưởng Việt Nam ra đời sau vài thế kỷ, tuy nhiên các nhạc sĩ Việt Nam đã sáng tạo được nhiều tác phẩm thành công, bước đầu xây dựng nên nền âm nhạc giao hưởng đậm bản sắc Việt Nam.
Ngay từ những ngày đầu hình thành nền âm nhạc mới Việt Nam, bên cạnh sự tiếp thu và phát triển những chất liệu trong nền âm nhạc cổ truyền dân tộc, việc sử dụng những hình thức và thủ pháp của nền âm nhạc phương Tây để thể hiện các vấn đề xã hội cũng như con người Việt Nam đã được các nhạc sĩ quan tâm và đã tạo nên nhiều tác phẩm có giá trị.
Trong các hình thức, thủ pháp của âm nhạc phương Tây mà các nhạc sĩ Việt Nam tiếp thu và ứng dụng trong các tác phẩm của mình, hòa âm đóng một vai trò rất quan trọng. Hòa âm là một trong những yếu tố quan trọng nhất góp phần tạo nên sự thành công của một tác phẩm âm nhạc. Sự hình thành và phát triển của hòa âm đã trải qua một quá trình lịch sử rất lâu dài. Qua nhiều thế kỷ, các nhạc sĩ phương Tây đã dần dần hoàn thiện các thủ pháp hòa âm, khiến chúng trở thành những bộ phận vô cùng quan trọng trong nền âm nhạc của nhân loại.
Từ những năm 60 của thế kỷ XX, trong sáng tác âm nhạc nói chung và sáng tác giao hưởng nói riêng, các nhạc sĩ Việt Nam đã rất chú ý khai thác, vận dụng các thủ pháp trong lĩnh vực hòa âm . Họ vừa kế thừa các thủ pháp hòa âm phương Tây ở các mức độ khác nhau, vừa vận dụng một cách sáng tạo sao cho phù hợp với giai điệu, thang âm – điệu thức mang âm hưởng dân tộc. Việc làm này phù hợp với phương châm của Đảng và nhà nước đề ra, đó là: bảo tồn và phát huy những nhân tố độc đáo của nền âm nhạc cổ truyền dân tộc, kết hợp với việc tiếp thu có chọn lọc những tinh hoa của nền âm nhạc thế giới nhằm xây dựng một nền âm nhạc dân tộc và hiện đại [15 ]
Mùa xuân 1975, sau ngày giải phóng hoàn toàn miền Nam, đất nước thống nhất, ngoài các nước XHCN mà chúng ta vẫn giữ mối quan hệ chặt chẽ, chúng ta còn mở rộng quan hệ với các nước phương Tây như ở Tây Âu, Bắc Mỹ và các nước trong khu vực như Nhật Bản, Hàn Quốc…
Đến thời kỳ đổi mới từ năm 1986 đã tạo nên bước ngoặt lịch sử, đánh dấu sự chuyển biến quan trọng của đất nước. Sự nghiệp đổi mới được bắt đầu bằng đổi mới tư duy, tạo nên sự chuyển biến sâu sắc về quan điểm đã tác động đến các mặt chính trị, kinh tế, xã hội. Sự chuyển đổi từ một nền kinh tế tập trung bao cấp sang nền kinh tế thị trường theo định hướng XHCN, đã tạo nên sự tác động mạnh mẽ đến hoạt động văn hóa- nghệ thuật. Điều này đã đưa đến bước phát triển và đổi mới trong đời sống âm nhạc. Sự khởi sắc trong các hoạt động sáng tác, biểu diễn, sưu tầm nghiên cứu, phê bình và đào tạo đã là động lực cho âm nhạc phát triển với sự đa dạng về hình thức, thể loại, phong phú về nội dung đề tài và ngôn ngữ âm nhạc.
