THÔNG TIN TÓM TẮT VỀ NHỮNG KẾT LUẬN MỚI
CỦA LUẬN ÁN TIẾN SĨ
Tên đề tài: Truyện cười ở các làng cười Bắc Bộ: Đặc điểm thi pháp và diễn xướng
Chuyên ngành: Văn học dân gian
Mã số: 9.22.01.25
Nghiên cứu sinh: Nguyễn Thị Thuỳ
Cán bộ hướng dẫn: PGS. TS Nguyễn Việt Hùng; PGS. TS Vũ Thị Tú Anh
Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
NHỮNG KẾT LUẬN MỚI CỦA LUẬN ÁN
– Truyện cười được khảo sát ở năm làng Hòa Làng, Dương Sơn, Trúc Ô, Văn Lang, Trân Châu, bao gồm 246 truyện đã được xuất bản, 53 truyện được chúng tôi trực tiếp sưu tầm: 20 truyện ở làng Trân Châu, 14 truyện ở làng Hòa Làng, 13 truyện ở làng Dương Sơn, 6 truyện ở làng Trúc Ô. Đây không chỉ là sản phẩm của những người nông dân, mà còn là sáng tạo của một bộ phận ngư dân vốn có gốc gác từ nghề nông.
– Về mặt thi pháp, truyện cười ở các làng cười Bắc Bộ sử dụng nhiều thủ pháp quen thuộc mà truyện cười cổ truyền hay dùng như: sử dụng ngôn ngữ linh hoạt, phù hợp; phóng đại; dùng xen kẽ văn vần vào truyện kể văn xuôi, kết thúc bất ngờ. Bên cạnh sự giống nhau, truyện cười ở các làng cười lại có những điểm khác so với truyện cười cổ truyền về mức độ sử dụng thủ pháp.
– Về chất lượng nghệ thuật, nhiều truyện cười ở các làng cười chưa đạt tới mức điêu luyện, tài tình như truyện cười cổ truyền. Truyện cười ở các làng cười đã kịp thời phản ánh một nét hiện thực mới. Đó là quá trình người nông dân, ngư dân khám phá và thích nghi với cuộc sống đô thị.
– Tiếp thu các kết quả nghiên cứu về trào lưu bối cảnh phương Tây, Hoa Kỳ, từ đó kết luận sớm hơn và đồng thời, các nhà nghiên cứu Việt Nam đã có không ít ý kiến tương đồng với họ. Có điều các nhà khoa học Việt Nam không triển khai vấn đề một cách thật tập trung, xây dựng thành trường phái và các nhà nghiên cứu hiện nay nên học tập trường phái bối cảnh/ diễn xướng ở Hoa Kỳ những kinh nghiệm và phương pháp về ghi chép diễn xướng, khi đề cập đến đối tượng diễn xướng và người nghe diễn xướng cần quan tâm đến vấn đề giới tính, tuổi tác, trình độ học vấn…
– Về diễn xướng: Mỗi làng cười sẽ có những nghệ nhân chính, thường là nam giới (có một vài người phụ nữ khá đặc biệt), lứa tuổi trung niên trở lên, có tính cách lạc quan, họ được cộng đồng suy tôn là những người nhớ nhiều truyện, kể hấp dẫn. Khi diễn xướng, với chất giọng đặc trưng, cùng các động tác phụ trợ chân tay, ánh mắt và thái độ hoặc thản nhiên tưng tửng, hoặc vừa kể vừa hỏi sau đó giải thích cho người nghe, họ đã làm nên thành công của buổi diễn xướng. Nghiên cứu diễn xướng truyện cười ở năm làng để thấy rõ vai trò của người kể, người nghe, môi trường diễn xướng.
