TRANG THÔNG TIN NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI VỀ MẶT HỌC THUẬT, LÝ LUẬN CỦA LUẬN ÁN
Tên tác giả: Đinh Thị Thùy Dung
Tên Người hướng dẫn: GS.TS Nguyễn Viết Thịnh
Tên luận án: “Mạng lưới trường học phổ thông ở Thành phố Hồ Chí Minh”
– Ngành khoa học của luận án: Địa lí học
Chuyên ngành: Địa lí học
Khóa: 2014 – 2018
– Mã số: 62 31 05 01
Tên cơ sở đào tạo: Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh
NỘI DUNG NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN
1. Luận án đã nghiên cứu mạng lưới trường học phổ thông ở Thành phố Hồ Chí Minh từ góc độ của địa lí dịch vụ. Như nhiều loại hình dịch vụ khác, ở Thành phố Hồ Chí Minh, dịch vụ giáo dục đang được đa dạng hóa, với nhiều loại hình trường, nhằm đáp ứng nhu cầu tiếp cận dịch vụ giáo dục của nhiều tầng lớp dân cư khác nhau. Sự phát triển của thị trường giáo dục những năm gần đây cũng làm tăng cường vai trò của marketing giáo dục và sự cạnh tranh giữa các cơ sở giáo dục. Điều này làm cho bức tranh giáo dục của thành phố có nhiều sắc thái mới, đồng thời sẽ tác động đền mạng lưới trường phố thông trong tương lai.
2. Về mặt lý luận, luận án đã phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển giáo dục và mạng lưới trường học, trong đó nổi trội là dân cư (với các đặc điểm về quy mô dân số, cơ cấu dân số, sự tăng trưởng dân số cả về tự nhiên và cơ học, chất lượng cuộc sống của dân cư, sự phân tầng xã hội,…), các nhân tổ kinh tế – xã hội khác như trình độ phát triển kinh tế, quy hoạch tổng thể kinh tế – xã hội, quy hoạch phát triển giáo dục, tốc độ và xu hướng đô thị hóa, quy hoạch xây dựng…. Đối với thành phố lớn hiện đại, ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên về cơ bản ở quy mô cục bộ.
3. Sử dụng phương pháp Phân tích xã hội học, kết hợp với phương pháp Hệ thông tin địa lí (GIS), luận án đã chỉ rõ những “điểm nóng” ở các đơn vị xã/phường và các quận do sức ép của người nhập cư lên khả năng đáp ứng nhu cầu học tập của trẻ em, đó là những địa bàn đô thị hóa với tốc độ cao, tập trung nhiều khu công nghiệp và các trung tâm dịch vụ. Thành phố Hồ Chí Minh dẫn dầu cả nước trong
công tác xã hội hóa giáo dục. Các trường ngoài công lập tuy đã phát triển, nhưng chưa thật vững chắc, mới thu hút được khoảng 6% số học sinh đi học các cấp. Các trường ngoài công lập phân bổ tập trung ở các quận nội thành, vì thể không giúp được nhiều trong việc giải quyết khó khăn tại các “điểm nóng” do người nhập cư làm gia tăng nhu cầu học tập của học sinh, nhưng có tác động tích cực trong việc tăng tính cạnh tranh của thị trường dịch vụ giáo dục, thúc đẩy nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông.
4. Luận án đã phân tích thực trạng mạng lưới trường học phổ thông ở Thành phố Hồ Chí Minh thông qua đánh giá mức độ đáp ứng nhu cầu học tập của trẻ em ở độ tuổi đi học, tỉ lệ đi học đúng tuổi của con em nhập cư,… Sự bất cập của mạng lưới trường phổ thông thể hiện ở tình trạng sĩ số học sinh trung bình một lớp học còn cao, đặc biệt là ở cấp tiểu học. Luận án đã sử dụng nhiều phương pháp nghiên cứu khác nhau: phân tích thống kê, với các chỉ tiêu về dịch vụ giáo dục; sử dụng GPS và GIS để xây dựng cơ sở dữ liệu thông tin địa lí về mạng lưới các trường học từ tiểu học đến THPT, với các loại hình trường; điều tra xã hội học về sự hài lòng của phụ huynh học sinh và học sinh đối với chất lượng dịch vụ giáo dục,… Các bản đồ phân bố mạng lưới trường với các phạm vi không gian dịch vụ đã được xây dựng trên cơ sở GIS.
5. Luận án đã đưa ra những định hướng và giải pháp tổ chức mạng lưới trường học phổ thông ở Thành phố Hồ Chí Minh, thích ứng với những xu hướng mới trong đô thị hóa, sự gia tăng dân số, nhất là gia tăng cơ học, những yêu cầu mới về nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông, cũng như trong điều kiện Thành phố có cơ chế đặc thù. Trong số các giải pháp, có chú trọng việc phát huy nguồn “vốn xã hội” trong giáo dục, tạo sự kết nối về mặt xã hội giữa các nhà trường, điều chỉnh quy mô, cơ cấu và mạng lưới trường khi chính sách quy hoạch vùng được thực hiện và học sinh phân hóa cao theo hướng học nghề.
