THÔNG TIN VỀ LUẬN ÁN TIẾN SĨ
1. Tên đề tài luận án: “Giáo dục pháp luật cho đồng bào dân tộc thiểu số khu vực biên giới các tỉnh Tây Bắc, Việt Nam”
2. Ngành: Lý luận và lịch sử nhà nước và pháp luật
3. Mã số: 9380106
4. Họ và tên nghiên cứu sinh: Quách Thị Hồng Ngân
5. Khóa đào tạo: Khóa 38 (2022-2025)
6. Người hướng dẫn khoa học:
1. PGS.TS. Hoàng Văn Nghĩa
2. PGS.TS. Trần Thị Diệu Oanh
7. Tên cơ sở đào tạo: Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.
8. Tóm tắt các kết quả mới của luận án
8.1. Những đóng góp mới về mặt học thuật, lý luận
Luận án là công trình chuyên khảo đầu tiên tại Việt Nam nghiên cứu một cách toàn diện và có hệ thống về giáo dục pháp luật cho đồng bào dân tộc thiểu số tại khu vực biên giới các tỉnh Tây Bắc. Nghiên cứu này có những điểm mới nổi bật sau:
Thứ nhất, luận án đã lần đầu tiên xây dựng khái niệm “giáo dục pháp luật cho đồng bào dân tộc thiểu số khu vực biên giới” trên cơ sở tổng hợp, kế thừa và phát triển các quan điểm lý luận hiện có, gắn với điều kiện thực tiễn đặc thù của khu vực. Tác giả xác định đây không chỉ là hoạt động tuyên truyền, phổ biến nội dung pháp luật mà còn là quá trình nâng cao nhận thức, hình thành ý thức pháp luật, bồi dưỡng kỹ năng pháp lý và tăng cường năng lực tiếp cận pháp luật cho đồng bào dân tộc thiểu số sống ở vùng biên giới -nơi chịu tác động mạnh mẽ từ các yếu tố văn hóa, xã hội, ngôn ngữ và an ninh quốc phòng. Khái niệm này góp phần mở rộng phạm vi nhận thức và cách tiếp cận mới trong nghiên cứu cũng như tổ chức thực hiện công tác giáo dục pháp luật tại những khu vực có tính đặc thù cao.
Thứ hai, luận án đã tiến hành phân tích, tổng hợp và xử lý dữ liệu thực tiễn một cách hệ thống về tình hình giáo dục pháp luật tại bốn tỉnh biên giới Tây Bắc gồm: Điện Biên, Lai Châu, Lào Cai và Sơn La. Thông qua khảo sát thực địa, nghiên cứu tài liệu, phỏng vấn chuyên sâu và phân tích định tính, tác giả đã phác họa một bức tranh toàn diện về thực trạng giáo dục pháp luật tại khu vực này, làm rõ những kết quả đạt được, khó khăn, vướng mắc, những nguyên nhân từ cả khách quan lẫn chủ quan. Đây là đóng góp quan trọng giúp xây dựng cơ sở thực tiễn vững chắc cho các đề xuất cải tiến chính sách, mô hình, phương pháp tổ chức giáo dục pháp luật tại khu vực biên giới trong thời gian tới.
Thứ ba, luận án đã đưa ra những dự báo khoa học về xu hướng giáo dục pháp luật trong bối cảnh mới, đặc biệt là trong điều kiện chuyển đổi số, hội nhập quốc tế sâu rộng, và trước yêu cầu đặt ra từ các văn bản chỉ đạo mới như Nghị quyết số 66-NQ/TW năm 2025 của Bộ Chính trị. Tác giả nhận định rằng công tác giáo dục pháp luật sẽ tiếp tục chuyển hướng mạnh mẽ sang việc lấy người học làm trung tâm, ứng dụng công nghệ số, đồng thời lồng ghép với các chương trình phát triển kinh tế – xã hội, xóa đói giảm nghèo, giữ gìn an ninh biên giới. Những phân tích này không chỉ có giá trị lý luận mà còn là cơ sở định hướng thực tiễn trong giai đoạn mới.
8.2. Những điểm mới rút ra từ các kết quả nghiên cứu, khảo sát
Trên nền tảng lý luận và thực tiễn đã xây dựng, luận án đề xuất hệ thống các nhóm giải pháp mang tính khả thi và bền vững nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục pháp luật cho đồng bào dân tộc thiểu số ở khu vực biên giới Tây Bắc. Ngoài các giải pháp chung cho giáo dục pháp luật các tỉnh biên giới, luận án còn đưa ra nhóm giải pháp cụ thể về nâng cao hiệu quả công tác giáo dục pháp luật cho đồng bào dân tộc thiểu số các tỉnh biên giới Tây Bắc và đề xuất một số kiến nghị. Các để xuất không chỉ cụ thể, phù hợp với đặc điểm vùng miền, mà còn mang tính gợi mở cho việc nghiên cứu và triển khai giáo dục pháp luật tại các vùng dân tộc thiểu số khác trên cả nước.
