TRÍCH YẾU LUẬN ÁN
1. Thông tin chung:
Tên nghiên cứu sinh: Nguyễn Thị Hải
Tên đề tài luận án: “Kinh tế Đàng Trong (1558-1777)”
Ngành: Lịch sử;
Chuyên ngành: Lịch sử Việt Nam
Mã số: 92 29 013
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Thị Phương Chi
Tên cơ sở đào tạo: Học viện Khoa học Xã hội
2. Mục đích và đồi tượng nghiên cứu:
Mục đích nghiên cứu
Thực hiện luận án này tác giả nhằm làm rõ kinh tế Đàng Trong phát triển như thế nào dưới thời các chúa Nguyễn, và kinh tế có ảnh hưởng gì đến quá trình hội nhập văn hóa – xã hội. Từ đó thấy được vai trò của kinh tế đối với sự thịnh suy của chính quyền chúa Nguyễn cũng như vai trò của các chúa Nguyễn trong phát triển kinh tế đi đôi với mở rộng diện tích lãnh thổ.
Đôi tượng nghiên cứu
Đôi tượng nghiên cứu của luận án là kinh tế Đàng Trong bao gồm các ngành: nông nghiệp (khai hoang, ruộng đất, trồng trọt, chăn nuôi, khai thác thố sản và thủy hải sản), thủ công nghiệp (lực lượng lao động, các nghề thủ công tiêu biểu), thương nghiệp (nội thương, ngoại thương, các tuyến thương mại, các mặt hàng buôn bán,…).
3. Các phương pháp nghiên cứu đã sử dụng:
Phương pháp lịch sử và phương pháp lôgic là hai phương pháp chủ đạo, được sửdụng kết hợp nhằm làm rõ quá trình hình thành và phát triển của các ngành kinh tế ở Đàng Trong. Đồng thời chỉ ra mối quan hệ và sự tác động qua lại giữa các ngành kinh tế cũng như môi liên hệ giữa kinh tế với chính trị và các vấn đề xã hội.
Các phương pháp khác cũng được sử dụng trong luận án, như: Phương pháp so sánh đồng đại và lịch đại được sử dụng để tiến hành nghiên cứu các ngành kinh tế theo tiến trình lịch sử và theo từng vấn đề, từng lĩnh vực trong những không gian và thời gian cụ thể, để thấy được sự thay đổi của kinh tế Đàng Trong dưới thời chúa Nguyễn so với trước và sau đó, cũng như so sánh với kinh tế ở Đàng Ngoài và các nước trong khu vực. Phương pháp thống kê, phân tích và tổng hợp được sử dụng để làm nổi bật các số liệu như ruộng đất, hệ thống chợ, mạng lưới sông ngòi, thuế khoá, số thuyên,…
– Phương pháp nghiên cứu liên ngành và phương pháp điền dã cũng được sử dụng để khảo sát các làng nghề, các thương cảng, hệ thống sông ngòi, chợ,.. từ đó tìm ra mối liên hệ tương tác giữa kinh tế với đời sống xã hội của vùng đất Đàng Trong.
4. Các kết quả chính và kết luận
Các kết quả chính:
Thông qua thu thập và hệ thống hóa các tư liệu liên quan đến đề tài, luận án đã bước đầu phục dựng lại các ngành kinh tế ở Đàng Trong từ chính sách của các chúa Nguyễn đến quá trình khai thác, sản xuất và phát triển. Trên cơ sở phân tích diện mạo của các ngành kinh tế, luận án đã chỉ ra vai trò và hạn chế của các ngành kinh tế đôi với sự thịnh suy của chính quyền chúa Nguyễn ở Đàng Trong. Trong đó kinh tế nông nghiệp đóng vai trò chủ chốt trong việc khẳng định vị thế của các chúa Nguyễn ở Đàng Trong, kinh tế thương nghiệp và thủ công nghiệp là chất xúc tác cho quá trình ấy được phát triển nhanh chóng.
Luận án không chỉ tìm ra những đặc trưng của các ngành kinh tế mà còn làm rõ sự tác động qua lại giữa kinh tế với các vấn đề văn hóa, xã hội, ngoại giao, quốc phòng. Kinh tế làm thay đổi văn hóa của cư dân Đàng Trong từ cách ăn, mặc, ở cho đến tín ngưỡng. Trên cơ sở chính sách mở cửa và hòa hợp dân cư, cộng đồng cư dân Đàng Trong cũng làm thay đổi tính chất của các ngành kinh tế, đó là nền kinh tế mở, kinh tế hàng hóa, khác hẳn với nền kinh tế khép kín, tiểu nông như ở Đàng Ngoài.
Kết quả nghiên cứu của luận án sẽ góp phần khẳng định chủ quyền vùng biển đảo và lãnh thổ Việt Nam. Đồng thời là tài liệu tham khảo cho việc hoạch định chính sách phát triển kinh tế gắn liền với ổn định đời sống dân cư trong thời đại mới, đặc biệt là với vùng kinh tế trọng điểm Tây Nam Bộ.
Kết luận: Với chính sách khai hoang và phát triển kinh tế hợp lý, đi đôi với đảm bảo an ninh lãnh thổ, các chúa Nguyễn đã từng bước mở rộng khai phá và xác lập chủ quyền đồi với vùng đất hoang vu ở đất liền và hải đảo. Kinh tế Đàng Trong đã có bước tiến khởi sắc, trở thành trung tâm thương mại sầm uất của khu vực Đông Nam Á. Đó là kết quả của chính sách mở cửa và hòa hợp dân tộc của các chúa Nguyễn cũng như vai trò của mọi tầng lớp nhân dân ở Đàng Trong.
