TRANG THÔNG TIN VỀ LUẬN ÁN
Tên luận án: Nghiên cứu vi nấm trong nuôi cá tra (Pangasianodon hypophthalmus) và cá lóc (Channa striata) thâm canh
Chuyên ngành: Nuôi trồng thủy sản Mã ngành: 62 62 03 01
Họ tên nghiên cứu sinh: Đặng Thụy Mai Thy
Người hướng dẫn khoa học chính: PGS.TS. Phạm Minh Đức
Người hướng dẫn khoa học phụ: PGS.TS. Trần Thị Tuyết Hoa
Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Cần Thơ
1. Tóm tắt nội dung luận án
Vi nấm là một trong những tác nhân gây bệnh ở cá tra (Pangasianodon hypophthalmus) và cá lóc (Channa striata) nuôi ao thâm canh. Nghiên cứu được thực hiện nhằm xác định đặc điểm bệnh học; sinh học của vi nấm gây bệnh trên cá tra và cá lóc; hóa chất và thảo dược sử dụng phòng trị bệnh vi nấm làm cơ sở đề xuất biện pháp phòng và trị bệnh do vi nấm. Kết quả nghiên cứu đã xác định được: (i) chín (09) giống vi nấm gồm Achlya, Protoachlya, Saprolegnia, Mucor, Rhizopus, Acremonium, Aspergillus, Fusarium và Tricoderma xuất hiện trong môi trường nước ao nuôi cá tra và cá lóc; (ii) năm (05) giống vi nấm gồm Achlya, Saprolegnia, Mucor, Aspergillus và Fusarium được phân lập từ cá tra bệnh. Cá tra bị trương bóng hơi có tỉ lệ nhiễm Fusarium đến 94,8%; (iii) năm (05) giống vi nấm gồm Achlya, Protoachlya, Saprolegnia, Aspergillus và Fusarium phân lập được từ cá lóc bệnh.
Nghiên cứu xác định đặc điểm bệnh học của vi nấm gây bệnh trên cá tra cho thấy Fusarium incarnatum-equiseti complex (FIESC) là tác nhân gây bệnh trương bóng hơi trên cá tra và chủng F1509 có khả năng gây bệnh cao nhất. Mô bóng hơi cá tra bệnh bị biến đổi, cấu trúc của các lớp tế bào biểu mô, mô sợi và mô liên kết bị thoái hóa và hoại tử. Đặc biệt, nhiều sợi nấm xâm nhập bên trong các xoang bóng hơi bị trương lên.
Kết quả nghiên cứu xác định 5 chủng Achlya bisexualis có khả năng gây bệnh trên cá lóc trong đó chủng ĐT0232 có độc lực cao nhất. Cá lóc mẫn cảm với vi nấm A. bisexualis hơn cá tra. Nghiên cứu mô bệnh học ghi nhận nhiều sợi nấm xuất hiện trên vết thương ở da, tế bào biểu mô bị hoại tử. Hiện tượng thoái hóa được ghi nhận ở lớp biểu bì, lớp bì và dưới cơ. Sợi nấm nhiễm vào lớp biểu bì đến cơ với sự xuất hiện của một vài u hạt xung quanh sợi nấm.
Đặc điểm sinh học của FIESC và A. bisexualis giống nhau. Nhiệt độ thích hợp cho hai loài này phát triển từ 28-33C, pH 6-8, độ mặn 0-0,5%. Vi nấm sử dụng carbohydrate chủ yếu là glucose và sucrose. Trong môi trường có NO2 nồng độ 5mM thì FIESC và A. bisexualis có thể tồn tại và phát triển.
Bronopol và iodine ức chế FIESC ở nồng độ ≥400 mg/L và CuSO4 ≥200 mg/L. Vi nấm A. bisexualis bị ức chế ở nồng độ bronopol và CuSO4 ≥100 mg/L; iodine ≥200 mg/L. Cỏ mực ức chế sự phát triển của A. bisexualis và Fusarium incarnatum-equiseti complex tốt hơn diệp hạ châu. Sử dụng thức ăn bổ sung 10 g cỏ mực /kg thức ăn có hiệu quả hạn chế nhiễm vi nấm trên cá tra và cá lóc.
2. Những kết quả mới của luận án:
Xác định và sưu tập thành phần giống loài vi nấm trong môi trường ao nuôi thâm canh cũng như vi nấm nhiễm trên cá tra và cá lóc.
Xác định vi nấm Fusarium incarnatum-equiseti complex (FIESC) là tác nhân gây bệnh trương bóng hơi ở cá tra. Ứng dụng phương pháp truyền thống và sinh học phân tử xác định các đặc điểm hình thái, di truyền và sinh học của các chủng FIESC gây bệnh. Mô tả đặc điểm mô bệnh học bóng hơi bị bệnh do FIESC.
Xác định vi nấm Achlya bisexualis có khả năng gây bệnh trên cá lóc. Ứng dụng phương pháp truyền thống và sinh học phân tử để xác định các đặc điểm hình thái, di truyền và sinh học của các chủng A. bisexualis gây bệnh. Đồng thời mô tả biến đổi cấu trúc mô da cơ cá lóc bị nhiễm vi nấm A. bisexualis.
Đánh giá tác động của hóa chất và thảo dược đến Fusarium incarnatum-equiseti complex và Achlya bisexualis và thử nghiệm sử dụng cỏ mực phòng bệnh do hai loài vi nấm này gây ra.
3. Các ứng dụng/khả năng ứng dụng trong thực tiễn, các vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu:
Kết quả nghiên cứu của luận án nhằm bổ sung dẫn liệu khoa học về vi nấm trong môi trường ao nuôi cá và đặc điểm bệnh học của vi nấm gây bệnh trên cá tra và cá lóc. Các phương pháp và kết quả của nghiên cứu có thể được ứng dụng trong nghiên cứu về bệnh do vi nấm trên cá nuôi. Luận án là nguồn tư liệu phục vụ cho công tác giảng dạy và nghiên cứu khoa học.
Nghiên cứu đã đánh giá ảnh hưởng của hóa chất và thảo dược đến vi nấm gây bệnh, đây là cơ sở khoa học cần thiết để đề xuất các giải pháp hiệu quả trong phòng và trị bệnh do vi nấm nhiễm trên cá tra và cá lóc.
