TRANG THÔNG TIN VỀ LUẬN ÁN
Tên luận án: Nghiên cứu sự hấp thu canxi của chôm chôm Rongrien trong hạn chế hiện tượng nứt trái.
Chuyên ngành: Khoa học cây trồng
Mã số chuyên ngành: 9 62 01 10; Khóa: 2013-2017 (đợt 2).
Họ tên Nghiên cứu sinh: Trần Thị Bích Vân
Họ và tên Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. Nguyễn Bảo Vệ
Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Cần Thơ
1. Tóm tắt nội dung luận án
Thí nghiệm được thực hiện từ năm 2014 – 2017 tại huyện Phong Điền – TP. Cần Thơ. Nội dung nghiên cứu chính bao gồm (1) Khảo sát hiện tượng nứt trái ở chôm chôm, bao gồm có 2 thí nghiệm được thực hiện trên các vườn chôm chôm từ 4 – 6 năm tuổi, mùa vụ 2014: (a) Hiện tượng nứt trái chôm chôm, (b) Hiện tượng nứt trái chôm chôm Rongrien (giai đoạn xảy ra hiện tượng nứt trái, sự thay đổi sinh lý – sinh hóa trước và trong giai đoạn nứt trái, một số đặc tính lý – hóa trái và mối quan hệ với hiện tượng nứt trái khi thu hoạch, mối quan hệ giữa hàm lượng canxi với hiện tượng nứt trái). (2) Ảnh hưởng của kali và chế độ tưới nước đến hàm lượng canxi trong vỏ trái và sự nứt trái chôm chôm Rongrien, gồm 2 thí nghiệm được thực hiện vào năm 2016: (a) ảnh hưởng của kali bón vào đất, và (b) chế độ tưới. (3) Ảnh hưởng của biện pháp cung cấp canxi đến hàm lượng canxi trong vỏ trái và sự nứt trái chôm chôm Rongrien, gồm có 3 thí nghiệm thực hiện trong năm 2015 và 2017 (a) bón canxi qua đất, (b) phun canxi qua lá và trái (ảnh hưởng của dạng, nồng độ, thời điểm và biện pháp xử lý), (c) so sánh hiệu quả của các biện pháp nâng cao khả năng hấp thu canxi của chôm chôm Rongrien.
Kết quả cho thấy hiện tượng nứt trái chôm chôm Rongrien xuất hiện vào tuần thứ 12 sau khi đậu trái và tăng nhanh cho đến khi thu hoạch, đây là giai đoạn thịt trái tăng nhanh nhưng vỏ trái đã ngừng tăng trưởng, hàm lượng Ca tích lũy trong vỏ trái thấp. Ở trái bị nứt có vỏ mỏng, hàm lượng Ca trong vỏ trái thấp, tỷ lệ rò rỉ ion ở vỏ trái cao hơn so với trái bình thường. Sự tăng trưởng nhanh của vỏ trái, nồng độ K cao và đất bị khô hạn thiếu nước là các yếu tố ảnh hưởng đến sự tích lũy Ca ở vỏ trái. Lượng K2O bổ sung vào đất càng cao thì sự tích lũy Ca trong vỏ trái càng giảm, bón 0,48 và 0,96 kg/cây ngay khi đậu trái làm giảm hàm lượng Ca ở vỏ trái 1,11 và 1,18 so với đối chứng. Khoảng cách giữa 2 lần tưới càng ngắn thì sự tích lũy Ca càng cao, 2 ngày tưới/lần làm tăng hàm lượng Ca ở vỏ trái 1,5 lần so với đối chứng. Bón 200 đến 1.600 kg CaO/ha ngay khi đậu trái không làm tăng hàm lượng Ca ở vỏ trái, mặc dù có làm tăng hàm lượng Ca ở lá. Phun CaCl2 qua lá và trái có nồng độ 2%, phun 4 lần với khoảng cách hai lần phun là 15 ngày, bắt đầu sau khi đậu trái 8 tuần làm tăng hàm lượng Ca ở vỏ trái 1,6 lần và làm giảm tỷ lệ nứt trái 1,7 lần so với đối chứng. Cung cấp CaCl2 trực tiếp lên trái có hiệu quả cao hơn phun qua lá và trái. Nhúng trực tiếp trái trong dung dịch CaCl2 2% làm tăng hàm lượng Ca ở vỏ trái 2,36 lần và giảm tỷ lệ nứt trái 4,15 lần; phun trực tiếp lên chùm trái là 2,18 và 3,67 lần so với đối chứng. Phun 2% CaCl2 trực tiếp lên chùm trái (kết hợp chất bám dính) làm gia tăng hàm lượng Ca vỏ trái gấp 2,46 lần, giảm tỷ lệ nứt trái 9,7 lần, tăng năng suất thương phẩm 23,5%, tăng lợi nhuận 22,4% so với nghiệm thức đối chứng.
2. Những kết quả mới của luận án
Hiện tượng nứt trái bắt đầu xuất hiện vào tuần thứ 12 sau khi đậu trái và tăng nhanh cho đến khi thu hoạch; đây là giai đoạn thịt trái tăng nhanh nhưng vỏ trái đã ngừng tăng trưởng.
Ở trái bị nứt có vỏ mỏng, hàm lượng Ca trong vỏ trái thấp, tỷ lệ rò rỉ ion ở vỏ trái cao hơn so với trái bình thường.
Bón nhiều K làm giảm hàm lượng Ca ở vỏ trái, tăng tỷ lệ nứt trái. Tưới nước thường xuyên làm tăng hàm lượng Ca ở vỏ trái và giảm tỷ lệ nứt trái.
Bón CaO không làm tăng hàm lượng Ca ở vỏ trái và không làm giảm hiện tượng nứt trái.
Cung cấp CaCl2 trực tiếp lên trái có hiệu quả cao hơn phun qua lá và trái.
Phun 2% CaCl2 trực tiếp lên chùm trái (kết hợp chất bám dính) làm gia tăng hàm lượng Ca vỏ trái gấp 2,46 lần, giảm tỷ lệ nứt trái 9,7 lần, tăng năng suất thương phẩm 23,5% so với nghiệm thức đối chứng.
3. Các ứng dụng trong thực tiễn và các vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu
Kết quả nghiên cứu của đề tài cung cấp cơ sở khoa học cụ thể về một số yếu tố chính ảnh hưởng đến khả năng hấp thu canxi và biện pháp nâng cao khả năng hấp thu canxi của chôm chôm Rongrien để hạn chế hiện tượng nứt trái trên giống chôm chôm này. Kết quả này có thể sử dụng bổ sung giáo trình giảng dạy và tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu tiếp theo về cây ăn trái.
Để gia tăng khả năng hấp thu canxi của chôm chôm Rongrien trong hạn chế hiện tượng nứt trái có thể áp dụng các biện pháp sau: (1) phun 2% CaCl2 (kết hợp chất bám dính) trực tiếp lên chùm trái giai đoạn 8 tuần SKĐT (phun 4 lần, khoảng cách hai lần phun là 15 ngày), (2) tưới nước 2 ngày/lần, lượng nước tưới 20 lít/cây cho cây chôm chôm Rongrien 5-6 năm tuổi (tưới lần đầu sau khi đậu trái 2 tuần).
Cần tiến hành thí nghiệm thêm ở những địa điểm và mùa vụ khác nhau để đánh giá vai trò của canxi trong hạn chế hiện tượng nứt trái chôm chôm Rongrien một cách toàn diện hơn.
