TRANG THÔNG TIN VỀ LUẬN ÁN
Tên luận án: Nghiên cứu biến dị tế bào soma và xử lý tia gamma trong chọn tạo các dòng đậu nành (Glycine max (L.) Merrill) chống chịu mặn
Chuyên ngành: Khoa học cây trồng Mã ngành: 62 62 01 10
Họ tên nghiên cứu sinh: Lê Hồng Giang
Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Nguyễn Bảo Toàn
Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Cần Thơ
1. Tóm tắt nội dung luận án
Luận án được thực hiện từ tháng 3/2014-5/2019. Các nội dung nghiên cứu bao gồm (1) xác định khả năng chống chịu mặn của một số giống đậu nành phổ biến ở ĐBSCL, (2) xác định môi trường nuôi cấy mô cây đậu nành thích hợp để tạo nguồn vật liệu khởi đầu cho các phương pháp chọn lọc, (3) đánh giá khả năng chọn tạo các dòng đậu nành chống chịu mặn bằng phương pháp tạo biến dị soma và chiếu xạ tia gamma bao gồm tạo biến dị tế bào soma mẫu mô sẹo và trục phôi bằng cách nuôi cấy trên môi trường mặn (bổ sung muối NaCl), chiếu xạ tia gamma Co60 kết hợp với chọn lọc mặn trên mẫu mô sẹo và trục phôi, đánh giá sự sai khác di truyền của các dòng đậu nành chống chịu mặn sau chọn lọc bằng kỹ thuật sinh học phân tử và đánh giá khả năng sinh trưởng và phát triển của các dòng đậu nành chống chịu mặn sau chọn lọc trong điều kiện tưới mặn ở nhà lưới.
2. Những kết quả mới của luận án
– Kết quả luận án đã đánh giá được khả năng chống chịu mặn của 10 giống đậu nành trồng ở ĐBSCL là MTĐ 176, MTĐ 748-1, MTĐ 760-4, Nhật 17A, OMĐN 29, ĐH 4, MTĐ 720, MTĐ 860-1, MTĐ 878-3 và MTĐ 885-2 bằng phương pháp thủy canh. Trong đó, các giống MTĐ 748-1, ĐH 4 và MTĐ 720 có khả năng chịu mặn cao ở nồng độ muối NaCl 4 g/L. Giống MTĐ 878-3 nhạy cảm với mặn và giống MTĐ 760-4 chết hoàn toàn ở nồng độ muối này.
– Luận án đã tạo ra những dòng mô sẹo và cây đậu nành chịu mặn từ giống không chịu mặn là MTĐ 760-4.
– Trong các phương pháp chọn lọc các dòng đậu nành chống chịu mặn thì phương pháp gây biến dị soma trên mẫu trục phôi đậu nành MTĐ 760-4 đạt được 01 dòng cây đậu nành có khả năng chống chịu mặn ở nồng độ NaCl 5 g/L. Có sự khác biệt di truyền trong cấu trúc DNA của mẫu chồi chống chịu mặn so với mẫu đối chứng không xử lý mặn khi phân tích bằng chỉ thị phân tử ISSR22. Cây đậu nành MTĐ 760-4 sau chọn lọc mặn với muối NaCl 5 g/L sinh trưởng bình thường sau 5 tuần thuần dưỡng trong điều kiện tưới mặn ở nhà lưới.
– Cả hai phương pháp gây biến dị soma và phương pháp chiếu xạ tia gamma Co60 kết hợp chọn lọc mặn với muối NaCl trên mẫu mô sẹo đều thu được các dòng mô sẹo có khả năng chịu mặn với nồng độ 5 g/L ở mẫu không chiếu xạ và mẫu chiếu xạ liều 10 Gy. Phân tích di truyền với chỉ thị ISSR22 cho thấy ở hai mẫu mô sẹo này đều không có sự xuất hiện của băng DNA khoảng 450 bp so với mẫu đối chứng.
3. Các ứng dụng/khả năng ứng dụng trong thực tiễn, các vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu
– Kết quả của luận án đã xác định được phương pháp tạo dòng đậu nành MTĐ 760-4 có khả năng chống chịu mặn, cung cấp nguồn tài liệu trong nghiên cứu khoa học, làm tiền đề cho các nghiên cứu tiếp theo và phục vụ trong giảng dạy.
– Kết quả luận án đã đạt được 01 dòng đậu nành MTĐ 760-4 có khả năng chống chịu mặn ở nồng độ muối NaCl 5 g/L bằng phương pháp gây biến dị soma trên mẫu trục phôi. Từ đó có thể trồng thử nghiệm và phát triển dòng mới này ra điều kiện tự nhiên, đặc biệt là những vùng đất canh tác đang bị nhiễm mặn ở ĐBSCL.
– Kết quả nghiên cứu đề xuất có thể áp dụng phương pháp này để tạo dòng đậu nành có khả năng chống chịu mặn, tiếp tục nhân dòng chịu mặn và trồng thử nghiệm ở điều kiện tự nhiên để đánh giá sự ổn định di truyền của tính chống chịu mặn cũng như quan sát thêm các đặc tính nông học khác.
