TRANG THÔNG TIN VỀ LUẬN ÁN
Tên luận án: NGHIÊN CỨU BÊNH SÁN DÂY TRÊN CHÓ TẠI MỘT SỐ TỈNH Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG VÀ BIỆN PHÁP PHÒNG TRỊ
Chuyên ngành: Bệnh lý học và chữa bệnh vật nuôi Mã ngành: 62 64 01 02
Họ tên nghiên cứu sinh: Nguyễn Phi Bằng
Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS Nguyễn Hữu Hưng
Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Cần Thơ
1. Tóm tắt nội dung luận án
Luận án bao gồm 5 nội dung nhằm xác định tình hình nhiễm sán dây trên chó tại một số tỉnh ở Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), xác định thành phần loài sán dây dang lưu hành trên chó tại các tỉnh ĐBSCL, nghiên cứu xác định vòng đời phát triển của loài sán dây Dipylidium caninum. Ngoài ra đề tài sẽ góp phần hoàn thiện mô tả triệu chứng lâm sàng và khảo sát bệnh tích đại thể, vi thể và thử nghiệm thuốc tẩy trừ sán dây trên chó.
Kết quả nghiên cứu cho thấy:
Qua phương pháp kiểm tra phân và mổ khám tìm sự hiện diện sán dây trên chó tại 6 tỉnh ĐBSCL (Cần Thơ, An Giang, Đồng Tháp, Kiên Giang, Sóc Trăng, Bến Tre) từ 2014 đến 2018 cho thấy, chó nhiễm sán dây với tỷ lệ nhiễm chung là 22,51% (đối với phương pháp kiểm tra phân) và 25,86% (đối với phương pháp mổ khám), với 5 loài sán dây được tìm thấy thuộc 2 bộ Cyclophyllidea và Pseudophyllidea là Dipylidium caninum, Taenia pisiformis, Taenia hydatigena, Spirometra mansoni, Diphyllobothrium latum.
Phân tích loài Dipylidium caninum qua đặc điểm hình thái và kỹ thuật sinh học phân tử qua khuếch đại vùng gene ITS và gene 28S. Nghiên cứu đối chiếu trình tự của nucleotide của đoạn gene ITS thu được từ mẫu cùng đoạn gene này trong GenBank với 99% tương đồng về kiểu gene sán dây trong nghiên cứu so với mẫu sán đã được đăng ký trong GenBank.
Kết quả nghiên cứu xác định được thời gian hoàn thành vòng đời sán dây Dipylidium caninum trải qua 2 giai đoạn: Bên trong ký chủ trung gian Ctenocephalides và bên trong ký chủ chính (chó).
Nghiên cứu bệnh lý ở chó nhiễm sán dây thể hiện triệu chứng lâm sàng phổ biến là ngứa cắn hậu môn, tiêu chảy đồng thời chó bệnh sán dây thường xuất hiện bệnh tích phổ biến nhất là xuất huyết cục bộ tại vị trí bám của đầu sán. Bệnh tích vi thể trên hệ tiêu hóa chó nhiễm sán dây Dipylidium caninum thể hiện tổn thương trên niêm mạc ruột, cơ ruột và hạch bạch huyết ruột với dấu hiệu điển hình như đầu cầu lông nhung bong tróc, nhiều bạch cầu hiện diện trên niêm mạc ruột và áo cơ, viêm cơ và áo cơ ruột, viêm sợi huyết trên bề mặt niêm mạc, tăng sinh hạch bạch huyết.
Thuốc praziquantel và niclosamide có hiệu quả điều trị rất cao trong điều trị bệnh sán dây trên chó với tỷ lệ sạch sán 100% ở liều 10 mg/kg thể trọng đối với praziquantel và 150 mg/kg thể trọng đối với niclosamide.
2. Những đóng góp mới của luận án
Đã xác định các đặc điểm dịch tễ học bệnh sán dây trên chó và xác định một số yếu tố nguy cơ liên quan đến tỷ lệ nhiễm sán dây ký sinh, lượng hóa các yếu tố nguy cơ liên quan đến tỷ lệ nhiễm sán dây trên chó bằng tỷ suất chênh (Odd ratio).
Đã xác định được đoạn mồi nhận diện loài sán dây Dipylidium caninumtrong thực hiện phản ứng PCR và giải trình tự gene trên đoạn gene ITS1. Xác định đa hình kiểu gene của loài sán dây Dipylidium caninumở các địa phương khác nhau qua hệ số di truyền và ma trận di truyền và so sánh trình tự DNA của sán dây Dipylidium caninumvới các mẫu đăng ký trên Genbank, vị trí của sán dây Dipylidium caninumở ĐBSCLso với GenBank trong cây phát sinh loài.
Mô tả vòng đời ký chủ trung gian sán dây D.caninum, mô tả vòng đời của loài sán dây Dipylidium caninum trên chó tại ĐBSCL và mô tả biến đổi bệnh lý học của sán dây Dipylidium caninum gây ra trên chó.
3. Ý nghĩa thực tiễn và khả năng ứng dụng của luận án:
Là công trình nghiên cứu có hệ thống về sán dây trên chó: xác định tình hình nhiễm bệnh và các yếu tố liên quan đến sự phân bố của mầm bệnh. Định loài bằng hình thái học và sinh học phân tử sử dụng kỹ thuật PCR và giải trình tự gen ITS1.
Đã nghiên cứu thành công vòng đời Dipylidium caninum ở ĐBSCL, xác định thành phần ký chủ trung gian, nghiên cứu bệnh lý lâm sàng, điều trị thử nghiệm và đề ra biện pháp tẩy trừ.
Cung cấp thêm tư liệu khoa học về loài sán dây trên chó ở ĐBSCL, đồng thời bổ sung cho giáo trình ký sinh trùng thú y để phục vụ công tác giảng dạy.
Kết quả đề tài là cơ sở khoa học để khuyến cáo người dân ở vùng ĐBSCL áp dụng biện pháp phòng trị bệnh sán dây trên chó một cách hữu hiệu
