TRANG THÔNG TIN VỀ LUẬN ÁN
Tên luận án: Ảnh hưởng của nhiệt độ và hàm lượng oxy thấp lên cấu trúc cơ quan hô hấp của cá tra (Pangasianodon hypophthalmus)
Chuyên ngành: Nuôi trồng thủy sản Mã ngành: 62 62 03 01
Họ tên nghiên cứu sinh: Lê Mỹ Phương
Người hướng dẫn chính: PGS. TS. Đỗ Thị Thanh Hương
Người hướng dẫn phụ: PGS. TS. Mark Bayley
Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Cần Thơ và Trường Đại học Aarhus
1. Tóm tắt nội dung luận án
Cá Tra Pangasianodon hypophthalmus là một trong các đối tượng nuôi quan trọng trong ngành nuôi trồng thủy sản ở các nước Đông Nam Á. Các nghiên cứu gần đây cho thấy rằng cá Tra là loài hô hấp khí trời không bắt buộc, có khả năng hấp thu oxy cao trong môi trường nước và không khí. Cá Tra được giả định có diện tích bề mặt hô hấp của mang và bong bóng khí lớn, hỗ trợ cá hô hấp tốt trong nước và không khí, đồng thời giúp cá có khả năng điều hòa axit-bazo nhanh. Ngoài ra, nhiệt độ tăng và oxy trong nước giảm thường xuyên xảy ra ở khu vực nhiệt đới nơi cá Tra được nuôi. Nghiên cứu này được thực hiện nhằm đánh giá ảnh hưởng của nhiệt độ cao và hàm lượng oxy thấp lên các cơ quan hô hấp mang và bong bóng khí của cá Tra bằng phương pháp stereology. Kết quả tìm được cho thấy rằng mặc dù là loài hô hấp khí trời, nhưng cá Tra có khả năng điều hòa axit-bazo trong máu rất nhanh. Và mang của cá Tra có khả năng biến đổi hình thái khi tiếp xúc với điều kiện nhiệt độ và oxy trong nước khác nhau. Diện tích bề mặt hô hấp của mang lớn nhất khi cá trong môi trường nước có nhiệt độ cao và hàm lượng oxy thấp. Ở điều kiện nhiệt độ và oxy bình thường, diện tích bề mặt mang thấp do các lá mang thứ cấp bị lắp bởi tế bào ILCM (interlamellar cell mass). Đặc biệt nghiên cứu này cũng cho thấy trong điều kiện nhiệt độ cao (33ᵒC), cá Tra tăng trưởng rất nhanh, cá tăng trưởng cao gấp 8 lần ở nhiệt độ 33ᵒC so với 27ᵒC. Ngoài ra, ADF của mang cũng cao tương đương so với các loài cá hô hấp trong nước như cá hồi.
2. Những kết quả mới của luận án
Đây là nghiên cứu đầu tiên áp dụng phương pháp stereology trong việc định lượng các thông số thể tích, diện tích bề mặt hô hấp, khoảng cách khuếch tán của mang và bong bóng khí của cá Tra, qua đó góp phần đánh giá khả năng trao đổi khí của cá Tra và góp phần giải thích các khả năng thích nghi về sinh lý hô hấp của cá Tra với môi trường ao nuôi thâm canh cũng như trong quá trình di cư của cá Tra ngoài tự nhiên. Ngoài ra, thông qua khảo sát ảnh hưởng của điều kiện nhiệt độ cao và hàm lượng oxy thấp lên cấu trúc các cơ quan hô hấp và tăng trưởng của cá Tra, nghiên cứu này cũng đầu tiên phát hiện cá Tra có sự biến đổi cấu trúc mang khi điều kiện môi trường biến đổi, và dưới các điều kiện này cá Tra vẫn có khả năng tăng trưởng rất cao.
3. Các ứng dụng/khả năng ứng dụng trong thực tiễn, các vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu
Các phát hiện trong nghiên cứu này đã chứng minh rằng P. hypophthalmus vẫn có thể tồn tại và thậm chí vẫn tăng trưởng tốt dưới ảnh hưởng của hiện tượng nóng lên toàn cầu khi nhiệt độ được dự đoán tăng 5ᵒC trong thế kỷ tiếp theo. Ngoài ra, sản lượng nuôi cá tra có thể sẽ được cải thiện nếu điều kiện môi trường ao nuôi.
Nghiên cứu này đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá khả năng thích nghi của cá hô hấp khí trời vùng nhiệt đới, cũng như khả năng thích ứng của cá dưới tác động của biến đổi khí hậu.
