TRANG THÔNG TIN VỀ LUẬN ÁN
Tên luận án: Biến động NH3/NH4+ và H2S trong ao nuôi, ảnh hưởng của chúng lên cá tra (Pangasianodon hypophthalmus) và biện pháp giảm thiểu.
Chuyên ngành: Môi trường Đất và Nước Mã số: 62440303
Họ tên nghiên cứu sinh: Phạm Quốc Nguyên
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Văn Công và PGS.TS. Trương Quốc Phú.
Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Cần Thơ.
1. Tóm tắt nội dung luận án
Đồng bằng sông Cửu Long là vùng nuôi cá Tra (Pangasianodon hypophthalmus) trọng điểm ở Việt Nam. Cá được nuôi ở mật độ rất cao nên thải nhiều sản phẩm bài tiết, có thể gây ô nhiễm nước và ảnh hưởng đến cá nuôi. Luận án này nghiên cứu biến động các dạng đạm vô cơ và H2S trong ao nuôi thâm canh, ảnh hưởng của tổng đạm amôn (TAN) và H2S đến cá tra và giải pháp xử lý nước trước khi thải ra môi trường.
Luận án tập trung vào (i) khảo sát biến động một số thông số chất lượng nước trong ao nuôi thâm canh cá tra theo thời gian trong ngày ở các độ sâu khác nhau và theo giai đoạn phát triển của cá, (ii) xác định nồng độ TAN và H2S gây chết 50% (LC50) cá tra cỡ giống ở pH 6, 7 và 8, (iii) xác định ảnh hưởng của TAN đến sinh trưởng cá tra giống ở pH khác nhau trong điều kiện phòng thí nghiệm, và (iv) nghiên cứu xử lý nước thải nuôi thâm canh cá tra.
Kết quả nghiên cứu cho thấy nhiệt độ, pH, DO trong ao nuôi cá tra thâm canh đều khác biệt theo thời gian trong ngày, độ sâu và thời gian nuôi (p<0,05). Nhiệt độ biến động trong khoảng 24,5-35,8oC. Thông số pH, DO, NO2- và NO3- có xu hướng giảm theo thời gian nuôi và có giá trị lần lượt 6,05-7,78, 0,01-7,55mg/L, 0,34-1,15mg/L và 0,27-1,78mg/L. Các thông số TAN, NO2- và NO3- khác biệt không có ý nghĩa theo thời gian trong ngày và độ sâu (p>0,05). TAN tăng dần theo thời gian nuôi (p<0,05), có giá trị trung bình sau 30, 110 và 195 ngày nuôi lần lượt là 1,4, 3,2 và 5,7 mg/L, nồng độ TAN cao nhất là 9,19 mg/L.
Cá tra cỡ giống chịu đựng rất cao với TAN và H2S. Giá trị LC50 của TAN đối với cá trong 96 giờ ở pH 6, 7 và 8 lần lượt là 1.599, 327 và 67 mg/L. Giá trị LC50 của tổng sulfua hydro gây chết 50% cá trong 24 giờ ở điều kiện pH 6, 7 và 8 lần lượt là 2,61, 6,44 và 7,83 mg/L.
Tùy theo pH nước, ở nồng độ TAN vừa phải cá tra tăng trưởng tốt. Trong 90 ngày nuôi ở pH 6,5-7, lượng thức ăn bình quân trong ngày cá đã tiêu thụ (FI) ở TAN 10 mg/L bằng 87,2% đối chứng, nhưng tốc tăng trưởng (SGR) và khối lượng tươi lần lượt bằng 116,9 và 107,8% đối chứng. Ở pH 7,5-8, FI ở nghiệm thức TAN 6,5 mg/L bằng 95,9% đối chứng, nhưng SGR và khối lượng tươi lần lượt bằng 112,8 và 111,1% đối chứng.
Đất ngập nước kiến tạo kết hợp lục bình và sục khí có hiệu suất xử lý chất ô nhiễm trong nước nuôi cá tra thâm canh cao; chỉ tiêu NH4+, H2S và CO2, đạt quy chuẩn ngành ở thời gian lưu nước 21,6 giờ, chỉ tiêu NO2- đạt quy chuẩn ngành sau khi lưu nước 43,2 giờ.
2. Những kết quả mới của luận án:
Luận án đã cho thấy cá tra có khả năng chịu đựng TAN và H2S rất cao, nồng độ TAN và H2S gây chết cá tra cao hơn nồng độ TAN và H2S đã khảo sát được trong nước ao nuôi rất nhiều lần.
Luận án này đã phát hiện nồng độ TAN không quá 10mg/L ở pH 6,5-7 hay TAN không quá 6,5mg/L ở pH 7,5-8 không làm giảm tăng trưởng cá Tra. Đây là thông tin quan trọng đóng góp cho tối ưu hóa trong quản lý chất lượng nước ao nuôi, góp phần giảm chi phí nuôi và bảo vệ môi trường.
Luận án này đóng góp thêm biện pháp giúp giảm ô nhiễm nước thải ao nuôi cá tra bằng lục bình với các chỉ tiêu NH3, NO3- và NO2- đều đạt cột A2 QCVN 08:2008/BTNMT; thông số SS, H2S và CO2 đạt Thông tư 44/2010-BNNPTNT.
3. Các ứng dụng/khả năng ứng dụng trong thực tiễn, các vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu:
Nghiên cứu đã cho thấy sử dụng lục bình ở thời gian lưu hợp lý có thể giảm thiểu chất ô nhiễm do nước thải từ ao nuôi cá tra, góp phần bảo vệ môi trường.
Nghiên cứu đã phát hiện ở nồng độ TAN vừa phải, cá sinh trưởng tốt. Tuy nhiên, vấn đề này cần được nghiên cứu ngoài thực địa ở quy mô lớn.
Cần nghiên cứu ảnh hưởng của H2S lên sinh trưởng cá tra ở các điều kiện pH thường gặp trong ao nuôi.
