THÔNG TIN LUẬN ÁN TIẾN SĨ
Tên luận án: Biện pháp cải thiện hệ thống canh tác tôm-lúa trên đất phèn nhiễm mặn ở vùng U Minh Thượng tỉnh Kiên Giang
Chuyên ngành: Khoa học đất Mã số: 62 62 01 03
Họ tên nghiên cứu sinh: Lê Văn Dũng Khóa: 2013 – 2017 (Đợt 1)
Họ và tên người hướng dẫn chính: GS. TS. Võ Thị Gương.
Họ và tên người hướng dẫn phụ: TS. Đỗ Minh Nhựt
Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Cần Thơ
Nội dung trích yếu luận án:
1. Những đóng góp mới về mặt học thuật, lý luận của luận án
– Kết quả nghiên cứu của luận án có ý nghĩa khoa học qua cung cấp bộ số liệu và kết quả về đánh giá hiện trạng và các biện pháp cải thiện tính chất đất, nước và năng suất tôm, lúa trong hệ thống canh tác tôm-lúa trên đất phèn nhiễm mặn tại vùng U Minh Thượng tỉnh Kiên Giang.
– Biện pháp nghiên cứu có hiệu quả cao, giúp hệ thống canh tác tôm-lúa đạt hiệu quả và bền vững hơn, từ đó có thể gia tăng thu nhập cho nông dân tại vùng U Minh Thượng tỉnh Kiên Giang.
– Kết quả nghiên cứu có cơ sở khoa học, để đưa vào giảng dạy và áp dụng kết quả nghiên cứu cho các vùng canh tác tôm-lúa có điều kiện môi trường đất nước tương tự.
2. Những luận điểm mới từ kết quả nghiên cứu của luận án
– Sự tích lũy mặn cao nhất, đất chuyển thành đất mặn-sodic và là yếu tố đưa đến nhóm ruộng lúa bị chết từ 20-25 ngày sau khi cấy.
– Bón phân hữu cơ và vôi kết hợp, giúp cải thiện đặc tính hóa học đất, giảm mặn giảm đặc tính bất lợi của đất trên đất phèn tiềm tàng nhiễm mặn, giúp gia tăng năng suất lúa có ý nghĩa qua hai vụ canh tác so với đối chứng chỉ bón phân vô cơ.
– Trồng cây cỏ thủy sinh Năn tượng (Scirpus littoralis), Cỏ nến (Typha orientalis) và Cỏ nước mặn (Paspalum vaginatum) trong ruộng tôm có lúa bị chết giúp cải thiện đặc tính bất lợi của đất nhiễm mặn như giảm độ mặn bão hòa (ECe) của đất, giảm phần trăm Na bảo hòa (ESP) trong đất. Cỏ năn tượng và cỏ nước mặn giúp cải thiện một số đặc tính môi trường nước ruộng nuôi tôm sú, giúp tôm sinh trưởng và phát triển tốt, tăng năng suất tôm có ý nghĩa.
3. Kết luận chung
Đánh giá sự tích lũy mặn trong hệ thống canh tác tôm-lúa cho thấy trên nhóm ruộng lúa bị chết, sự tích lũy mặn cao nhất và đất chuyển thành đất có đặc tính mặn-sodic, là yếu tố đưa đến lúa chết. Nhóm ruộng canh tác lúa có năng suất thấp dưới 3,5 tấn/ha, đất thuộc nhóm mặn và gần ngưỡng sodic. Sự tích lũy mặn thấp nhất ở nhóm ruộng có năng suất lúa trên 3,5 tấn/ha, thuộc nhóm đất mặn.
Nghiên cứu đánh giá hiệu quả của phân hữu cơ và vôi trong cải thiện tính chất bất lợi của nhóm đất phèn và đất phèn tiềm tàng nhiễm mặn cho thấy bón phân vô cơ, phân hữu cơ và vôi giúp cải thiện đặc tính đất và năng suất lúa có ý nghĩa qua hai vụ canh tác, năng suất lúa tăng 51,2 %.
Biện pháp trồng cây cỏ thủy sinh gồm năn tượng, cỏ nến và cỏ nước mặn có hiệu quả tốt trong cải tạo đất mặn, giúp giảm trị số pH đất đến khoảng pH thích hợp, giảm độ mặn bão hòa (ECe) của đất, giảm phần trăm Na bảo hòa ESP, giảm tỉ lệ Na đối với các cation trao đổi giúp cân bằng các cation Ca, Mg và kali. Ba loài cỏ năn tượng, cỏ nến và cỏ nước mặn có khả năng cải thiện đất nhiễm mặn tốt.
Trong vuông tôm, cây cỏ thủy sinh năn tượng và cỏ nước mặn có khả năng cải thiện một số đặc tính môi trường ao nuôi tôm sú, giúp môi trường ao nuôi ổn định hơn, tôm sú sinh trưởng và phát triển tốt hơn, từ đó nâng cao tỷ lệ sống, tốc độ tăng trưởng và năng suất tôm tăng 14,0% – 21,2% , giúp hệ thống canh tác tôm-lúa đạt hiệu quả cao.
