THÔNG TIN TÓM TẮT VỀ NHỮNG KẾT LUẬN MỚI
CỦA LUẬN ÁN TIẾN SĨ
Tên đề tài: Biểu thức ngôn ngữ so sánh trong tiếng Mường
Chuyên ngành: Ngôn ngữ học
Mã số: 9.22.90.20
Nghiên cứu sinh: Lưu Văn Minh
Cán bộ hướng dẫn:
1. GS.TS Đỗ Việt Hùng – HDC
2. PGS.TS Hà Quang Năng – HDP
Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
Những kết luận mới của luận án
1. So sánh là một thao tác của tư duy, có vai trò quan trọng trong quá trình tri nhận thế giới khách quan của con người. Khi thực hiện thao tác so sánh trong tư duy, con người cần có ngôn ngữ làm phương tiện và khi đã thực hiện xong thao tác so sánh trong tư duy cũng cần ngôn ngữ để biểu hiện. Chúng tôi gọi những biểu thức ngôn ngữ để thể hiện thao tác so sánh trong tư duy là các biểu thức ngôn ngữ so sánh (BTNNSS). BTNNSS ở dạng đầy đủ gồm bốn yếu tố: thực thể được so sánh (TTĐSS), phương diện được so sánh (PDĐSS), từ ngữ so sánh (TNSS) và thực thể so sánh (TTSS). Mỗi BTNNSS có thể hướng đến các đích khác nhau, ứng với mỗi cấu trúc riêng cho từng dạng và quy vào từng mô hình cụ thể. Các mô hình cụ thể có thể khuyết thiếu từ một đến hai yếu tố trong bốn yếu tố cấu thành BTNNSS.
2. Về cấu tạo, BTNNSS trong tục ngữ, dân ca Mường có dạng đầy đủ và dạng khuyết thiếu. BTNNSS dạng khuyết thiếu chiếm số lượng nhiều hơn BTNNSS dạng đầy đủ. BTNNSS dạng đầy đủ trong tiếng Mường gồm có bốn yếu tố: TTĐSS (A), PDESS (x), TNSS (T) và TTSS (B). BTNNSS dạng này có có mô hình chung và 4 biến thể khác nhau. BTNNSS dạng khuyết thiếu trong tiếng Mường có thể khuyết thiếu một yếu tố hoặc khuyết thiếu hai yếu tố cấu thành.
3. BTNNSS còn là phương tiện để người Mường thể hiện thế giới quan và nhân sinh quan của mình. Thế giới quan của người Mường thể hiện qua việc lựa chọn TTSS để tạo lập BTNNSS. Các đối tượng thường được người Mường lựa chọn làm TTSS như: thế giới thực vật với các loại cây; hệ động vật, các đồ vật, dụng cụ trong sinh hoạt; các hiện tượng thiên nhiên. Từ các TTSS, chúng tôi thấy được đời sống tín ngưỡng của người Mường và đặc trưng văn hóa Mường. Nhân sinh quan của người Mường được thể hiện rõ trong nội dung của các BTNNSS. Thông qua các BTNNSS, chúng tôi có thể nhận biết được một số quan niệm sống của người Mường như: đề cao con người, đề cao tính cộng đồng làng xóm; đề cao nguyên tắc trọng tình, trọng danh dự, về mối quan hệ trong gia đình; thái độ phê phán những cái xấu trong xã hội; quan niệm về lao động, kinh nghiệm sản xuất.
4. Trong quá trình nghiên cứu, một số vấn đề tác giả luận án chưa có điều kiện nghiên cứu như: mô hình cấu trúc BTNNSS dạng so sánh hơn nhất trong tiếng Mường; đặc điểm về từ loại của TTSS và TTĐSS của BTNNSS trong tiếng Mường; đặc điểm về cấu trúc ngữ pháp của TTSS và TTĐSS trong tiếng Mường,… Nếu có điều kiện, chúng tôi sẽ trở lại nghiên cứu những nội dung này trong các công trình mới.
