THÔNG TIN TÓM TẮT VỀ NHỮNG KẾT LUẬN MỚI CỦA LUẬN ÁN TIẾN SĨ
Tên đề tài: “Cảm hứng sáng tác trong thơ văn của các chiến sĩ yêu nước trong nhà tù thực dân nữa đầu thế kỉ XX”.
Chuyên ngành: Lí luận văn học
Mã số: 9220120
Nghiên cứu sinh: PHẠM VĂN ĐẠI
Cán bộ hướng dẫn: PGS.TS TRẦN MẠNH TIẾN
Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
Những kết luận mới của luận án
– Bối cảnh lịch sử đặc thù đã hình thành nên dòng văn chương đặc thù – văn học yêu nước trong nhà tù thực dân thế kỉ XX. Hiện thực cuộc sống, thời đại cách mạng đã mang lại nguồn cảm hứng sáng tác cho người chiến sĩ – nghệ sĩ. Chịu sự chi phối, ảnh hưởng của “lối viết chính trị”, song các sáng tác thơ văn yêu nước của người chiến sĩ trong nhà tù thực dân đã kết hợp rất khéo léo, tài tình giữa tính tự tưởng, đạo đức với những quan niệm về nhân sinh, nghệ thuật, những tâm tư, tình cảm tạo nên một thế giới tinh thần sống động, gần gũi. Người chiến sĩ – nghệ sĩ chính là sự hòa hợp, kết tỉnh giữa ý thức trách nhiệm xã hội và ý thức sáng tạo nghệ thuật. Chính những nhân tố khơi nguồn cảm hứng sáng tác và những hình thái cảm hứng sáng tác đã phác họa diện mạo của thơ văn yêu nước trong nhà tù thực dân giai đoạn nửa đầu thế kỷ XX – một bộ phận văn học đặc thù.
– Cảm hứng sáng tác được chuyển tải vào trong các tác phẩm vừa gắn với tình cảm chung, vận mệnh chung của đất nước, lại vừa chứa chan nỗi niềm riêng tư, thế sự gắn với tình cảm cá nhân… Người chiến sĩ hiện lên vừa mang những phẩm chất điển hình, vừa hiện lên với hình ảnh con người đời tư, chiều kích của con người cá nhân gắn với những khía cạnh trần thế. Từ những ngọn nguồn cảm hứng ấy đã góp phần tạo nên tính thống nhất mà đa dạng của một bộ phận văn học được sáng tác trong hoàn cảnh đặc biệt của người chiến sĩ. Khác với các dòng văn học cùng thời, thơ văn yêu nước trong nhà tù thực dân của người chiến sĩ trong lao tù rất đỗi bình dị, thân thuộc, mộc mạc, có phần “đơn sơ” trong nghệ thuật nhưng lại giàu giá trị cả về mặt nội dung tư tưởng lẫn tầm vóc thời đại.
– Thơ văn yêu nước trong nhà tù thực dân đã để lại những ấn tượng và cảm xúc khó phai mờ trong lòng độc giả không chỉ về mặt nội dung của cảm hứng sáng tác mà còn cả phương thức biểu hiện cảm hứng, góp phần tạo lập một thế giới nghệ thuật mang đặc trưng riêng (biểu tượng, ngôn từ, giọng điệu…). Các sáng tác văn chương trong nhà tù thực dân chiếm một phần lớn trong dòng văn học yêu nước cách mạng, có ý nghĩa, ảnh hưởng không nhỏ đến các giai đoạn văn học sau này. Văn học nhà tù, trại giam đã đặt những viên gạch hồng vững chắc cho văn chương cách mạng trong nền văn học hiện đại nước nhà, cũng như có những đóng góp đáng kể trong việc hiện đại hóa và phát triển văn học của nhiều địa phương. Các tác phẩm của người chiến sĩ – nghệ sĩ trong lao tù chính là nguồn tư liệu quý, là chứng tích rõ nhất của một thời kì đầy đau thương nhưng rất đỗi hào hùng, oanh liệt của cha ông, qua đó giúp giáo dục lý tưởng cách mạng và đạo lý “uống nước nhớ nguồn” cho thế hệ trẻ hôm nay, vì vậy luận án không chỉ có ý nghĩa về mặt văn học sử mà còn có ý nghĩa xã hội tích cực. Và đây vẫn là một bộ phận văn học đặc thù, là địa hạt còn nhiều tiềm năng, cơ hội để các nhà nghiên cứu tìm hiểu, khám phá.
