THÔNG TIN TÓM TẮT NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN
1. Tóm tắt mở đầu
Đề tài luận án: “Cặp thoại hỏi – trả lời, cầu khiến – hồi đáp trong kịch Lưu Quang Vũ”
Chuyên ngành: Lý luận Ngôn ngữ
Mã số: 62.22.01.01
Họ và tên nghiên cứu sinh: Đàm Thị Ngọc Ngà
Người hướng dẫn khoa học: GS. TS. Đỗ Thị Kim Liên
Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Vinh
II. Nội dung thông tin tóm tắt
Luận án tập trung nghiên cứu cặp thoại hỏi – trả lời, cầu khiến – hồi đáp trong kịch Lưu Quang Vũ dựa trên đặc điểm cấu trúc, ngữ nghĩa của các cặp thoại. Kết quả nghiên cứu của luận án cho thấy, các tham thoại trao chứa hành động hỏi, hành động cầu khiến chiếm số lượng lớn trong kịch Lưu Quang Vũ. Bên cạnh hành động hỏi, hành động cầu khiến đứng độc lập, còn có loại gồm nhiều hành động đi kèm với hành động hỏi, hành động cầu khiến. Luận án đã phân tích chi tiết cấu trúc của biểu thức ngữ vi chứa hành động hỏi, hành động cầu khiến. Trong sự tương tác với tham thoại trao, tham thoại hồi đáp chủ yếu chỉ có một hành động nhằm trả lời trực tiếp vào nội dung của hành động hỏi, hành động cầu khiến ở tham thoại trao. Ngữ nghĩa của các cặp thoại hỏi – trả lời, cầu khiến – hồi đáp thể hiện được khá đầy đủ các nội dung về thông tin cá nhân, thông tin về công việc, tư tưởng, quan điểm của đối tượng. Ngoài ra, từ ngữ xưng hô trong kịch Lưu Quang Vũ cũng rất phong phú, có đặc điểm riêng về số lượng, tính lịch sự, mức độ lịch sự trong cách sử dụng thành cặp tương tác của các nhân vật kịch khi tham gia hội thoại. Luận án đi sâu phân tích cách sử dụng từ ngữ xưng Thô và thấy được sự đan xen các loại từ ngữ xưng hô trong mỗi cặp thoại, vấn đề thể hiện giới tính, thể hiện các mối quan hệ liên nhân qua từ ngữ xưng hô. Từ đó, nêu lên được sự khác biệt trong cách sử dụng từ ngữ xưng hô giữa cặp thoại hỏi – trả lời với cặp thoại cầu khiến – hồi đáp trong kịch Lưu Quang Vũ, giữa xưng hô của người Việt qua cặp thoại hỏi – trả lời, cầu khiến hồi đáp trong khẩu ngữ và trong tác phẩm văn học. Việc nghiên cứu cặp thoại hỏi – trả lời, cầu khiến – hồi đáp cho thấy vai trò quan trọng trong việc thể hiện: cao trào, kịch tính cho tác phẩm, tạo nên tính chất mở cho tác phẩm, gián tiếp thế hiện thái độ, quan điểm của nhà văn và niềm tin vào những điều tốt đẹp trong xã hội; tính lịch sự và các mức độ lịch sự của các nhân vật khi giao tiếp.
