THÔNG TIN ĐIỂM MỚI CỦA LUẬN ÁN TIẾN SĨ
Đề tài: CẤU TẠO VÀ PHƯƠNG THỨC THỂ HIỆN TIẾNG CƯỜI CỦA TRUYỆN CƯỜI HIỆN ĐẠI VIỆT NAM
Nghiên cứu sinh: Hoàng Ngọc Diệp
Chuyên ngành: Ngôn ngữ Việt Nam
Mã số: 9 22 01 02
Người hướng dẫn 1: GS.TS. Đỗ Thị Kim Liên
Người hướng dẫn 2: TS. Nguyễn Hoài Nguyên
Sơ lược nội dung luận án
1. Thực hiện đề tài nghiên cứu, luận án đã chỉ ra đặc điểm cấu tạo và các phương thức gây cười của truyện cười hiện đại Việt Nam (HĐVN). Qua đó, giúp người đọc, người nghe biết cách tiếp nhận và tạo lập truyện cười một cách có văn hóa, có giá trị giáo dục. Đồng thời, xác định vị trí, vai trò và giá trị của truyện cười HĐVN trong nguồn mạch phát triển nền văn hoá của người Việt và góp phần vào nghiên cứu ngôn ngữ văn bản và ngôn ngữ hội thoại của nhân vật dưới góc nhìn ngữ dụng học.
2. Luận án đã chỉ ra đặc điểm cấu tạo của truyện cười HĐVN gồm tiêu đề và nội dung truyện được xây dựng dựa trên ba phần: mở thoại, thân thoại, kết thoại. Từ đó, phân tích cấu tạo của truyện cười từ góc nhìn hội thoại và chỉ ra các đặc trưng về lời thoại, cặp thoại, cuộc thoại, các dạng hội thoại của truyện cười HĐVN. Đồng thời, chỉ ra cách thức tạo “chốt” về nghĩa để gây cười qua các cặp thoại trao -đáp và đã chỉ ra được 11 phương thức gây cười chủ yếu.
3. Về đặc trưng ngôn ngữ – văn hóa: Truyện cười HĐVN dù ra đời muộn hơn truyện cười dân gian nhưng vẫn mang đậm bản sắc văn hóa của người Việt. Vì chúng gắn với lời ăn tiếng nói, phương thức lao động hàng ngày, cách ứng xử của những cư dân nhiệt đới gió mùa nên người Việt tạo ra chuyện cười cũng mang dấu ấn riêng và có những đặc trưng cơ bản: Tính “trạng” hóm hỉnh; Tính trí tuệ, uyên bác; Tính mềm mại, uyển chuyển; Tính châm biếm sâu sắc.
4. Luận án là công trình nghiên cứu truyện cười HĐVN một cách hệ thống dưới góc nhìn lý thuyết hội thoại của Ngữ dụng học. Các kết quả của luận án góp phần bổ sung lý thuyết hội thoại và định hướng trong việc tạo lập, tiếp nhận truyện cười ở góc độ ngôn ngữ học. Đồng thời là tài liệu để tham khảo, tư liệu để trích dẫn, dẫn chứng cho việc nghiên cứu, giảng dạy học phần Ngữ dụng học ở bậc đại học và phần nghĩa hàm ngôn ở trường phổ thông.
5. Luận án được triển khai trên một khối lượng ngữ liệu phong phú, gồm 1045 truyện cười HĐVN được chọn lựa từ các tập truyện cười đã xuất bản. Những kết quả khảo sát trong luận án đảm bảo tính chính xác về số liệu, đa dạng về phương diện khảo sát và là minh chứng để thuyết phục các nội dung nghiên cứu. Tư liệu này được xử lí, nêu rõ trong luận án và tập hợp trong bản Phụ lục, phục vụ hữu ích cho việc nghiên cứu các phương diện khác có liên quan đến đề tài.
