THÔNG TIN VỀ NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN
Tên đề tài luận án: “Chủ thể nhận thức trong triết học của Immanuel Kant và ý nghĩa hiện thời của nó”
Chuyên ngành: Chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử
Mã số: 62 22 03 02
Nghiên cứu sinh: Nguyễn Vân Hạnh
Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. Trần Văn Phòng
Cơ sở đào tạo: Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh
TÓM TẮT NHỮNG KẾT LUẬN MỚI CỦA LUẬN ÁN
1. I.Kant là một nhà triết học vĩ đại của nhân loại, ông đã để lại một di sản tư tưởng đồ sộ, vô cùng có giá trị cho chúng ta. Đặc biệt trong bối cảnh ngày nay, khoa học đang phát triển mạnh mẽ càng khẳng định vai trò chủ thể nhận thức của con người. Từ thế kỷ XVIII, I.Kant đã có những tư tưởng thiên tài về vấn đề này. Do vậy việc nghiên cứu các tư tưởng của ông nói chung, tư tưởng về chủ thể nhận thức nói riêng có ý nghĩa lý luận và thực tiễn đối với nước ta.
2. Cơ sở khách quan cho sự hình thành quan niệm về chủ thể nhận thức trong triết học của I.Kant bao gồm các yếu tố: 1) Hiện thực châu Âu và nước Đức thế kỷ XVII XVIII; 2) Tư tưởng của các nhà triết học thời cận đại; 3) Những thành tựu của khoa học vũ trụ đương thời. Nhân tố chủ quan ảnh hưởng đến tư tưởng về chủ thể nhận thức của ông đó là: 1) Tuổi thơ chịu nhiều ảnh hưởng của tôn giáo nhưng tuổi trẻ lại tiếp thu những tư tưởng khai sáng: 2) Cuộc đời lặng lẽ và khép kín nhưng lại sống ở thành phố cảng có nhiều giao lưu với bên ngoài; 3) Trí tuệ uyên bác nhưng những vinh quang lại đến muộn. Các yếu tố khách quan cùng với những đối lập trong cuộc đời I.Kant đã tạo nên tư tưởng về chủ thể nhận thức vừa kiệt xuất vừa độc đáo.
3. Các đặc điểm của chủ thể nhận thức trong triết học I.Kant, đó là: 1) Nó là chủ thể tích cực, năng động, sáng tạo trên nền tảng thế giới quan nhị nguyên luận; 2) Chủ thể ấy đặt ra vấn đề về lôgic biện chứng; 3) Chủ thể nhận thức này là con người cá nhân tư biện phi lịch sử; 4) Nó là chủ thể bất khả tri một cách khác thường; 5) Chủ thể nhận thức thống nhất với chủ thể thẩm mỹ và đạo đức.
4. Những giá trị to lớn của tư tưởng về chủ thể nhận thức của I.Kant: 1) Nó gợi mở không thể thiếu cho lý luận nhận thức của triết học Mác – Lênin, mở đầu cho việc giải quyết vấn đề về mối quan hệ giữ tư duy và tồn tại một cách trọn vẹn; 2) Chủ thể nhận thức trong triết học I.Kant chứa đựng những yếu tố biện chứng; 3) Nó thể hiện giá trị nhân văn, nhân đạo sâu sắc. Tuy nhiên tư tưởng về chủ thể nhận thức trong triết học I.Kant cũng không tránh khỏi những hạn chế: 1) Nó đứng trên nền tảng thế giới quan duy tâm; 2) Không phải là chủ thể hoạt động thực tiễn, vì thế cuộc cách mạng mà ông tạo ra trong lý luận nhận thức cũng chỉ được thực hiện trên lĩnh vực tinh thần; 3) Chủ thể nhận thức ấy chưa thoát khỏi phương pháp siêu hình; 4) Tư tưởng về chủ thể nhận thức này còn phản ánh sự thỏa hiệp của giai cấp tư sản với chế độ phong kiến Đức đương thời. Mặc dù vậy, vượt lên tất cả những hạn chế đó, tư tưởng về chủ thể nhận thức trong triết học I.Kant mang giá trị hiện thời sâu sắc.
