I. Tóm tắt mở đầu
Đề tài luận án: Đặc điểm cấu trúc, ngữ nghĩa của hành động chửi qua lời thoại nhân vật trong truyện ngắn Việt Nam
Chuyên ngành: Lý luận ngôn ngữ
Mã số: 62.22.01.01
Họ và tên nghiên cứu sinh: Trần Thị Hoàng Yến
Người hướng dẫn khoa học: GS. TS. Đỗ Thị Kim Liên
Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Vinh
II. Nội dung trang thông tin tóm tắt
– Luận án đi sâu tìm hiểu các kiểu dạng, đặc điểm cấu trúc, đặc điểm ngữ nghĩa, đặc trưng văn hóa và vai trò của hành động chửi qua lời thoại nhân vật trong truyện ngắn Việt Nam.
– Hành động chửi của nhân vật trong truyện ngắn Việt Nam có biểu hiện khá đa dạng về cung bậc bực tức, giận dữ. Hành động chửi là kiểu hành động biểu cảm đặc biệt. Chúng tiềm ẩn khả năng đe dọa thể diện dương tính người bị chửi và thể diện âm tính của người chửi rất cao. Chúng vi phạm nghiêm trọng các nguyên tắc hội thoại.
– Về cấu trúc, nhóm tham thoại chỉ chứa hành động chửi có đặc điểm ngắn gọn, dày đặc các yếu tố thô tục. Nhóm tham thoại gồm hành động chửi và hành động đi kèm có cấu trúc phức tạp; chúng thể hiện chi tiết, rõ ràng mục đích và cách thức tác động nhằm hạ nhục, thóa mạ đối phương.
– Về ngữ nghĩa, hành động chửi tập trung thể hiện thái độ nhìn nhận, đánh giá đối tượng theo xu hướng phê phán, lên án, chỉ trích, nguyền rủa cách ứng xử, đạo đức, lối sống.
– Đặc trưng văn hóa người Việt thể hiện qua hành động chửi chính từ sự nhận thức của họ về thế giới tâm linh, quan hệ cộng đồng và huyết thống.
– Hành động chửi của nhân vật vừa thực hiện chức năng giao tiếp của lời nói, vừa thực hiện chức năng thẩm mỹ của ngôn ngữ nghệ thuật trong tác phẩm. Đó là một kiểu tín hiệu thẩm mỹ góp phần thể hiện giọng điệu, ý đồ sáng tác và đặc trưng phong cách nhà văn.
