THÔNG TIN LUẬN ÁN TIẾN SĨ ĐƯA LÊN MẠNG
Tên đề tài luận án: “Đặc điểm lâm sàng, yếu tố nguy cơ và biểu thể di truyền của bệnh Parkinson khởi phát sớm”
Chuyên ngành: Thần kinh Mã số: 62720147
Họ và tên nghiên cứu sinh: LÊ THỊ THÚY AN
Họ và tên người hướng dẫn: PGS.TS. NGUYỄN THI HÙNG GS.TS. NGUYỄN VĂN TUẤN
Tên cơ sở đào tạo: Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh
TÓM TẮT NHỮNG KẾT LUẬN MỚI CỦA LUẬN ÁN
Đặt vấn đề: Bệnh Parkinson là một rối loạn thoái hóa thần kinh thường gặp ở người trên 65 tuổi. Tuy nhiên, có khoảng 10% bệnh nhân Parkinson xảy ra ở người trẻ tuổi (20 – 50), gọi là bệnh Parkinson khởi phát sớm. Các yếu tố nguy cơ liên quan đến bệnh bệnh Parkinson khởi phát sớm chưa được nghiên cứu một cách có hệ thống. Giả thuyết của nghiên cứu này là bệnh Parkinson khởi phát sớm chịu sự chi phối của sự tương tác giữa yếu tố di truyền và môi trường. Nghiên cứu này được thiết kế để kiểm định giả thuyết qua theo đuổi 3 mục tiêu: (1) xác định mối liên quan giữa các yếu tố môi trường, lâm sàng và bệnh Parkinson khởi phát sớm; (2) đánh giá sự tương tác giữa gen và môi trường; và (3) xây dựng mô hình tiên lượng bệnh Parkinson.
Phương pháp: Nghiên cứu được thiết kế theo mô hình bệnh-chứng. Nhóm bệnh (n = 100) bao gồm những bệnh nhân được chẩn đoán mắc bệnh Parkinson, theo tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh Parkinson của Hiệp hội rối loạn vận động, khởi phát dưới hay ở tuổi 50. Nhóm chứng (n = 100) bao gồm những người không mắc bệnh Parkinson, dưới hay ở tuổi 50. Địa điểm nghiên cứu là Bệnh viện Chợ Rẫy. Thời gian nghiên cứu từ tháng 7/2019 đến tháng 7/2022. Mối liên quan giữa các yếu tố môi trường và bệnh Parkinson được phân tích bằng mô hình hồi qui logistic đa biến, với trị số P < 0.05 được xem là ‘có ý nghĩa thống kê’. Ngoài ra, 20 người (10 bệnh và 10 chứng) được chọn ngẫu nhiên từ mẫu nghiên cứu cho phân tích biểu thể di truyền.
Kết quả: Nghiên cứu đã tuyển dụng được 100 bệnh nhân Parkinson và 100 người không bị bệnh Parkinson. Các yếu tố nguy cơ môi trường liên quan đến bệnh Parkinson bao gồm sử dụng nước giếng (tỉ số odds [OR]: 2,4; khoảng tin cậy 95% [CI]: 1,3 đến 4,6) và phơi nhiễm thuốc trừ sâu (OR: 4,1; 95%CI: 2,2 – 7,4). Ngoài ra, học vấn cấp hai hay thấp hơn (OR: 3,8; 95%CI: 2,0 – 7,1) và sống ở nông thôn (OR: 6,3; 95%CI: 3,4 – 11,7) cũng có liên quan đến nguy cơ mắc bệnh Parkinson. Phân tích 27 triệu CpG (biểu thể di truyền) phát hiện 266 vùng khác biệt methyl hóa liên quan đến bệnh Parkinson khởi phát sớm. Trong số đó, có 6 vùng methyl hoá (SYN3, ENPP6, RP11-434C1.2, MRI1, FAR2P1 và KLF2P1) có liên quan đến tiếp xúc với thuốc trừ sâu, sử dụng nước giếng.
Kết luận: Những dữ liệu từ nghiên cứu này cho thấy bệnh Parkinson khởi phát sớm có liên quan đến các yếu tố môi trường như phơi nhiễm thuốc trừ sâu và dùng nước giếng. Những phát hiện vùng methyl hoá từ nghiên cứu có thể giúp nhận dạng các cá nhân có nguy cơ cao mắc bệnh Parkinson khởi phát sớm.