THÔNG TIN LUẬN ÁN TIẾN SĨ
Tên luận án: Đánh giá phát thải khí nhà kính (N2O và CH4) trên hai mô hình canh tác lúa
Chuyên ngành: Khoa học đất
Mã số: 9 62 01 03
Họ tên nghiên cứu sinh: Nguyễn Kim Thu
Khóa: 2013 – 2017 (Đợt 2)
Họ và tên người hướng dẫn chính: Ts. Cao Văn Phụng.
Họ và tên người hướng dẫn phụ: Ts. Trần Thị Ngọc Sơn
Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Cần Thơ
Nội dung trích yếu luận án:
1. Những đóng góp mới về mặt học thuật, lý luận của luận án
Kết quả nghiên cứu của đề tài là cơ sở khoa học cho việc đề xuất, khuyến cáo áp dụng mô hình canh tác vừa đảm bảo được năng suất, vừa giảm phát thải khí nhà kính tại tỉnh Cần Thơ và các địa phương có điều kiện canh tác tương tự. Bên cạnh đó, kết quả của đề tài còn được sử dụng để bổ sung tài liệu phục vụ cho việc giảng dạy, học tập, nghiên cứu trong các trường đại học và viện nghiên cứu về các mô hình canh tác lúa và mối liên quan giữa sản xuất lúa nước và phát thải khí nhà kính.
Kết quả nghiên cứu này cũng góp phần nâng cao nhận thức của người dân trong canh tác giảm phát thải khí nhà kính nhằm giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu trong sản xuất lúa.
2. Những luận điểm mới từ kết quả nghiên cứu của luận án
2.1 Mô hình canh tác hai vụ lúa/năm
Mô hình quản lý nước từ 0 – 5 cm giúp giảm phát thải so với việc quản lý nước theo phương thức canh tác lúa truyền thống. Phát thải khí N2O tương đối thấp và gần như tương đương nhau trên cả hai biện pháp quản lý nước. Tuy nhiên, phát thải khí CH4 (kg/ha/ngày) thấp hơn 28,3 – 38,0% do ngập nông (0-5 cm) nên và kết quả là tổng phát thải quy đổi kg CO2/ha/năm giảm 27,9% so với mô hình quản lý nước truyền thống.
Tuy phát thải khí CH4 và N2O trên ruộng lúa không khác biệt nhau qua phân tích thống kê nhưng biện pháp xử lý rơm rạ bằng Trichoderma trước khi vùi vào đất giúp duy trì đạm tổng số và cacbon tổng số trong đất trong quá trình canh tác.
Tóm lại trên mô hình canh tác hai vụ lúa, phát thải N2O trên ruộng lúa tương đối thấp và chỉ chiếm 15 – 22% so với tổng phát thải quy đổi CO2, như vậy biện pháp quản lý nước giúp giảm tổng phát thải chủ yếu là do giảm phát thải khí CH4 trên đồng ruộng. Biện pháp vùi rơm rạ sau khi xử lý với Trichoderma được khuyến cáo nhằm tái tạo nguồn cacbon và dinh dưỡng cho đất lúa không những giúp cho gia tăng hiệu quả trong sản xuất lúa do giảm được lượng phân bón sử dụng mà còn giúp cho gia tăng hiệu quả
kinh tế trong sản xuất mà còn góp giảm thiểu phát thải khí nhà kính do đốt đồng hay vùi rơm rạ tươi.
2.2 Mô hình canh tác ba vụ lúa
Trên mô hình luân canh lúa – mè lúa, phát thải khí N2O và CH4 thấp hơn mô hình độc canh lúa tuần tự là 7,78 – 20,4% và 10,1 – 49,9% và kết quả là tổng phát thải ở mô hình luân canh là 9.849 kgCO2e/ha/năm thấp hơn trên mô hình độc canh lúa 3 vụ/năm 12.410 kgCO2e/ha/năm (giảm hơn 20,6%.) Như vậy, mô hình luân canh lúa – mè lúa trên hệ thống canh tác lúa ba vụ nên được khuyến cáo là phương pháp giảm phát thải khínhà kính để thích ứng với biến đổi khí hậu vùng ĐBSCL.
3. Kết luận chung
Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa rất thiết thực để giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu hiện nay tại ĐBSCL. Với tổng diện tích canh tác lúa của ĐBSCL khoảng 4 triệu ha/năm, trong đó có khoảng 600.000 ha canh tác lúa kém hiệu quả. Do đó giả định rằng, nếu áp dụng biện pháp quản lý nước trong nghiên cứu này thì giảm 3.086 kg CO2e/ha/năm và với diện tích canh tác khoảng 3,4 triệu ha thì sẽ giảm được khoảng 10,5 triệu tấn CO2/ha/năm. Bên canh đó với khoảng 600.000 ha chuyển sang canh tác cây trồng cạn sẽ giảm được khoảng 1,54 triệu tấn CO2/ha/năm. Như vậy tổng cộng với khoảng 4 triệu ha đất canh tác lúa ở ĐBSCL hàng năm sẽ giảm được khoảng 12,0 triệu tấn CO2/ha. Kết quả của nghiên cứu này hiện thực hóa mục tiêu của chính phủ Việt nam nhằm cắt giảm 8% phát thải khí nhà kính vào năm 2030.
