TRANG THÔNG TIN VỀ LUẬN ÁN
Tên luận án: Đánh giá phát thải khí nhà kính từ chu trình Các bon trên ao nuôi cá Thác lác Cườm (Notopterus chitala) trên địa bàn tỉnh Hậu Giang
Chuyên ngành: Môi trường đất và nước
Mã ngành: 62440303
Họ tên nghiên cứu sinh: Nguyễn Văn So
Người hướng dẫn khoa học (ghi rõ học hàm, học vị, họ và tên): Phó Giáo sư, Tiến Sĩ Lê Anh Tuấn
Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Cần Thơ
1. Tóm tắt nội dung luận án
Biên đổi khí hậu tác động ngày càng rõ rệt đên mọi mặt của tự nhiên và xã hội loài người, do gia tăng lượng khí nhà kính nhân tạo, trong đó có nuôi trồng thủy sản. Nuôi trồng thủy sản một mặt góp phần tăng tỷ trọng trong cơ cấu kinh tế mỗi địa phương, song việc nghiên cứu, định lượng phát thải khí nhà kính trong lĩnh vực này ít được nghiên cứu. Vì thế, đề tài “Đánh giá phát thải khí nhà kính từ chu trình Các bon trong ao nuôi cá Thác lác Cườm (Notopterus chitala) trên địa bàn tỉnh Hậu Giang” đã được tiến hành. Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 4 đến tháng 10 năm 2019 tại 3 ao nuôi cá Thác lác Cườm tại phường VII, thành phố Vị Thanh, tỉnh Hậu Giang. Kết quả thấy rằng lượng Carbon dioxide (CO2) sinh ra từ ao nuôi cá Thác lác Cườm chiếm 99,98%, trong khi khí mê-tan (CH4) chỉ chiếm 0,02%. Mức phát thải CO2 trung bình là 1.652,67 g/m²/ngày, trong khi lượng CH4 trung bình là 0,19 g/m²/ngày. Tổng lượng CO2 trung bình ngày từ chu trình Các bon của ao cá Thác lác Cườm là 1.657,99 gCO2/m²/ngày. Tính cả năm, toàn tỉnh với diện tích nuôi cá Thác lác Cườm hiện (100 ha) sinh 605.166,35 tấn CO2. Xây dựng được 02 phương trình hồi quy đa biến CO2 có dạng Y (CO2) = 1930.43 + 1564.39 CH4_Tb-210.43 DO_T-2751.82 TL_Ann-259.51 * TOC_Tb+4.65 + Alkalinity +12.97 Precipitation và CHi có dạng Y (CHI) = -0.47+0.06 + DO + 1.32 TL_Eat +0.06 + TOC_TB-0.001 Alkalinity-0.004 Precipitation + 0.001 * CO2.
Kết quả mô phỏng thấy rằng mật độ nuôi 35 con/m² sẽ cho mức phát thải CO2 vừa phải, cùng với đó cân kiểm soát các yêu tô chất lượng nước theo mô hình ao I cho kết quả tương quan cao (R2 = 0,84). Sau cùng, phân tích SWOT xác định tỉnh Hậu Giang có điều kiện tự nhiên thuận lợi; năng lực sản xuất, năng suất, sản lượng, chất lượng và khoa học kỹ thuật vào sản xuất ngày càng nâng cao; giá thành sản xuất cạnh tranh; thu nhập của nông dân từ sản xuất nông nghiệp được cải thiện; tỉnh có chiến lược, giải pháp đồng bộ, dài hạn trong quy hoạch để tăng chuỗi giá trị; quan tâm nhiều hơn đến công tác bảo vệ môi trường nuôi trồng thủy sản. Tóm lại, nghiên cứu định lượng được mức phát sinh khí nhà kính từ việc nuôi cá Thác lác Cườm trên ao đất. Bằng mô hình toán Stella giúp xác định rõ nguồn gốc, cơ chế hình thành, phát sinh và khả năng làm giảm khí nhà kính thông qua chu trình Các bon trong ao nuôi cá. Nghiên cứu làm cơ sở cho các nhà quản lý quan tâm đúng mức đến lĩnh vực nuôi trồng thủy sản và khả năng phát triên bên vững ngành nuôi cá Thác lác Cườm.
2. Những kết quả mới của luận án:
Về mặt lý thuyết: nghiên cứu đã xây dựng được mô hình tính toán phát thải khí nhà kính từ ao nuôi cá Thác lác Cườm. Bên cạnh đó, nghiên cứu cũng xây dựng được các phương trình hồi quy tuyến tính đa biển liên quan sự phát sinh khí CO2 và CH4 từ hoạt động nuôi cá Thác lác Cườm.
Về mặt thực nghiệm: nghiên cứu cung cấp thông tin về diễn biến chất lượng nước và định lượng được mức phát thải khí nhà kính từ chu trình Các bon trong nuôi cá Thác lác Cườm. Nghiên cứu xác định hệ số phát thải khí nhà kính trên ao nuôi cá Thác lác Cườm. Xây dựng kịch bản nuôi Thác lác Cườm phát thải Các bon thấp đối với mật độ và thời gian. Nghiên cứu xây dựng cơ sở dữ liệu quản lý và thành lập các bản đồ phân bố hiện trạng nuôi cá Thác lác Cườm ở Hậu Giang.
3. Các ứng dụng/khả năng ứng dụng trong thực tiễn, các vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu: Trong thời gian tới, cần tiếp tục nghiên cứu vết các-bon hoặc bảo toàn khối lượng vật chất của các-bon trên ao nuôi cá thác lác cườm, hướng đến việc kiểm kê khí nhà kính mà Việt Nam đã cam kết với cộng đồng quốc tế theo Thỏa thuận Paris năm 2015. Đánh giá mức phát thải khí nhà kínhtrên các ao nuôi thuỷ sản, có thể mở rộng ở các khâu kỹ thuật như chuẩn bị ao nuôi, tiên xử lý đáy ao, nguồn nước cấp, các công thức cho ăn, tần số thay nước, thu hoạch, vận chuyển và nếu có thể ở các công đoạn chế biên, bảo quản. Việc nghiên cứu các giải pháp làm giảm sự phát thải khí CO2, CH4 và cả khí N2O cũng cần thêm các nghiên cứu tương quan các khí nhà kính này với các thông số liên quan đến môi trường nước khác.
