TRANG THÔNG TIN VỀ NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI VỀ MẶT HỌC THUẬT, LÝ LUẬN CỦA LUẬN ÁN
Tên luận án: Độ mở kinh tế, phát triển tài chính, tăng trưởng kinh tế và chất lượng môi trường: Bằng chứng từ các nước đang phát triển
Chuyên ngành: Kinh tế phát triển Mã số: 9310105
Nghiên cứu sinh: Phạm Thị Thúy Diễm Khóa: 2014
Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh
Người hướng dẫn luận án: GS. TS. Nguyễn Trọng Hoài
Nội dung ngắn gọn những đóng góp mới về mặt học thuật, lý luận, những luận điểm mới rút ra được từ kết quả nghiên cứu, khảo sát của luận án.
I. Đóng góp về mặt học thuật
Thứ nhất, một trong những đóng góp quan trọng của nghiên cứu này là việc áp dụng mô hình hồi quy dựa trên cách tiếp cận BMA (Bayesian model averaging) để xem xét tính không chắc chắn của mô hình trong nghiên cứu phát triển tài chính, tăng trưởng kinh tế và chất lượng môi trường trong bối cảnh các nước đang phát triển. Vì vậy, nghiên cứu này được thực hiện nhằm mục đích thu hẹp khoảng trống trong phương pháp tiếp cận. Bên cạnh đó, nghiên cứu này cung cấp hệ thống các cơ sở lý luận, các khung khái niệm và khung khái niệm tích hợp mà chưa được đề cập trước đó, tập trung vào việc định lượng tác động của độ mở kinh tế lên phát triển tài chính, tác động của phát triển tài chính lên tăng trưởng kinh tế và tác động của độ mở thương mại lên chất lượng môi trường ở các nước đang phát triển.
Thứ hai, nghiên cứu cho thấy rằng độ mở thương mại (được đại diện bởi tỷ lệ tổng thương mại trên tổng sản phẩm quốc nội) là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sự phát triển tài chính. Do đó, phát hiện này ủng hộ mạnh mẽ giả thuyết rằng độ mở thương mại có tác động tích cực đáng kể đến phát triển tài chính ở các nước đang phát triển. Về độ mở tài chính, kết quả không chỉ ra rằng tự do hóa tài chính dẫn đến phát triển tài chính. Do đó, phát hiện này không ủng hộ giả thuyết rằng độ mở tài chính có tác động tích cực hoặc tiêu cực đáng kể đến phát triển tài chính ở các nước đang phát triển. Ngoài ra, nghiên cứu này không tìm thấy bằng chứng thuyết phục nào ủng hộ sự tương tác giữa độ mở thương mại và độ mở tài chính như một yếu tố ảnh hưởng quan trọng lên sự phát triển tài chính. Do đó, nghiên cứu không ủng hộ giả thuyết rằng việc mở cửa đồng thời của thương mại và tài khoản vốn khuyến khích sự phát triển tài chính ở các nước đang phát triển. Bên cạnh độ mở kinh tế, kết quả cũng cho thấy chất lượng thể chế có ảnh hưởng tích cực đáng kể lên phát triển tài chính. Hơn nữa, sự tương tác giữa độ mở thương mại và chất lượng thể chế dẫn đến sự gia tăng đáng kể trong phát triển tài chính, hàm ý rằng các thể chế mạnh có sự hỗ trợ tốt hơn đối với độ mở thương mại.
Thứ ba, kết quả chỉ ra rằng phát triển tài chính có ảnh hưởng tiêu cực đến tăng trưởng kinh tế; tuy nhiên, tồn tại một tác động ngưỡng của phát triển tài chính lên tăng trưởng kinh tế. Cụ thể, nghiên cứu cho thấy mối quan hệ hình chữ U giữa phát triển tài chính và tăng trưởng kinh tế, trong đó phát triển tài chính được đại diện bởi tỷ lệ tín dụng tư nhân trên tổng sản phẩm quốc nội. Kết quả nghiên cứu không ủng hộ giả thuyết rằng, tác động của phát triển tài chính lên tăng trưởng kinh tế thể hiện dưới dạng một đường cong hình chữ U ngược như nhiều nghiên cứu trước chỉ ra. Ngoài ra, các phát hiện cho thấy rằng gia tăng dân số có tác động tiêu cực đáng kể đến tăng trưởng kinh tế, điều này phù hợp với lý thuyết dân số của Malthusian.
Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng, kết quả chỉ ra rằng sự gia tăng độ mở thương mại không liên quan đến việc tăng lượng khí thải CO2 ở các nước đang phát triển. Phát hiện này không hỗ trợ cho giả thuyết về “thiên đường ô nhiễm” rằng, các nước giàu với các quy định và giám sát môi trường chặt chẽ có thể đánh mất các ngành công nghiệp bẩn trong khi các nước nghèo với chuẩn mực môi trường thấp hơn sẽ là nơi nhận chúng. Do đó, nghiên cứu không ủng hộ mạnh mẽ giả thuyết rằng độ mở thương mại có tác động tiêu cực đáng kể đến chất lượng môi trường ở các nước đang phát triển. Mặc khác, độ mở tài chính và tiêu dùng năng lượng tái tạo đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện chất lượng môi trường bằng cách giảm phát thải CO2, trong khi tỷ lệ của dòng vốn vào đầu tư trực tiếp nước ngoài trên khối lượng vốn và thu nhập có tác động tiêu cực đến chất lượng môi trường.
II.Đóng góp về mặt thực tiễn
Thứ nhất, các chính sách thương mại cần được khuyến khích nhằm cải thiện phát triển tài chính ở các nước đang phát triển như: bổ sung gói chính sách được phối hợp chặt chẽ như phối hợp với chính sách đầu tư trực tiếp nước ngoài nhằm tối đa hóa lợi ích và giảm thiểu tác hại do gia tăng thương mại; đàm phán các hiệp định thương mại đa phương cũng như các hiệp định thương mại song phương và khu vực thông qua WTO, các hiệp định thương mại khu vực (RTA),… có thể khuyến khích xuất khẩu, hỗ trợ cải cách thương mại và tạo điều kiện cho các chính sách điều chỉnh cơ cấu thông qua nhiều cách thức có lợi; tăng thuế quan và giảm trợ cấp sản xuất,…
Thứ hai, các phát hiện chỉ ra rằng một môi trường thể chế tốt hơn khuyến khích một nền kinh tế đang phát triển khai thác các lợi ích của độ mở kinh tế lên phát triển tài chính. Nghiên cứu khuyến nghị rằng cần tích cực thúc đẩy cải cách thể chế để khai thác lợi ích của độ mở kinh tế lên phát triển tài chính ở các nước đang phát triển. Do đó, một số hàm ý chính sách thể chế được đề xuất như: nâng cao hiệu lực của chính phủ thông qua các chính sách nhằm nâng cao hiệu quả của khu vực công, quản lý ngân sách, chỉ tiêu công và nợ công; nâng cao chất lượng quản lý thông qua chính sách thương mại, chính sách ngoại hối, chính sách thị trường lao động và chính sách cạnh tranh; cải cách quyền sở hữu, luật bảo vệ bằng sáng chế và bản quyền;…
Thứ ba, tự do hóa tài chính mang lại những lợi ích tích cực hơn lên phát triển tài chính ở các nước đang phát triển có quy mô nền kinh tế nhỏ hơn. Trong bối cảnh các nước đang phát triển có quy mô nền kinh tế nhỏ, chính sách tự do hóa tài chính được thực hiện cùng với cải cách thể chế một cách tích cực là cần thiết để cải thiện môi trường cho các chính sách tự do hóa tài chính thành công. Nghiên cứu khuyến nghị rằng cải cách thể chế một cách tích cực đóng vai trò quan trọng để khai thác lợi ích của độ mở kinh tế lên phát triển tài chính ở các nước đang phát triển, đặc biệt là ở các nước đang phát triển có quy mô nền kinh tế nhỏ. Một số chính sách tự do hóa tài chính nên được thực hiện bằng cách loại bỏ áp chế tài chính như trần lãi suất, phân bổ tín dụng theo cơ chế hành chính, yêu cầu dự trữ cao, và các bóp méo khác do chính phủ gây ra. Tuy nhiên, trình tự và thời gian của các chính sách tự do hóa tài chính cũng như nội dung của chúng phải được tùy chỉnh để đáp ứng tình hình của từng nước đang phát triển.
Thứ tư, nghiên cứu này chứng minh rằng chính sách kiểm soát dân số là một trong những chính sách quan trọng nhất trong việc kích thích tăng trưởng kinh tế ở các nước đang phát triển. Do đó, nghiên cứu gợi ý một số hàm ý đối với các nhà hoạch định chính sách: xác định chính xác tốc độ gia tăng dân số quốc gia trong tương lai ở các nước đang phát triển; xây dựng khung chính sách tổng hợp để đạt được mức dân số bền vững; giảm tỷ lệ sinh thông qua giáo dục (đặc biệt là đối với phụ nữ, trẻ em gái), cung cấp dịch vụ kế hoạch hóa gia đình, ưu đãi tài chính tích cực,…; xây dựng các chính sách để tác động đến sự cân bằng giữa nghĩa vụ gia đình và công việc một cách tích cực,…
Cuối cùng, tiêu dùng năng lượng tái tạo đóng một vai trò quan trọng trong việc cải thiện chất lượng môi trường bằng cách giảm lượng khí thải CO2. Do đó, nghiên cứu này đề xuất một số khuyến nghị chính sách như: tăng cường trách nhiệm với môi trường trong sản xuất và tiêu thụ các sản phẩm sử dụng công nghệ xanh và sạch hơn; áp dụng hình thức hợp tác công-tư để nghiên cứu và phát triển tiềm năng các nguồn năng lượng tái tạo; tăng giá nhiên liệu hóa thạch và năng lượng ô nhiễm để kích thích tiêu dùng năng lượng tái tạo; nâng cao tính hiệu quả, hiệu lực và tính sâu rộng của các chính sách quản lý nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng về bảo vệ môi trường và tiêu dùng năng lượng tái tạo; áp đặt giá Các-bon thông qua các quy định nghiêm ngặt về môi trường; sử dụng các công nghệ tiên tiến để chuyển đổi năng lượng không tái tạo thành năng lượng xanh,…
