THÔNG TIN TÓM TẮT NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN
1. Tóm tắt mở đầu
Đề tài luận án: “Đối chiếu các đơn vị từ vựng thuộc trường thị giác trong tiếng Việt và tiếng Anh.”
Chuyên ngành: Ngôn ngữ học so sánh – đối chiếu
Mã số: 9.22.20.24
Họ và tên nghiên cứu sinh: Trần Thị Hải Bình
Họ và tên người hướng dẫn: GS.TS. Nguyễn Văn Khang
Cơ sở đào tạo: Học viện Khoa học xã hội – Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam.
2. Nội dung trang thông tin tóm tắt
Về ý nghĩa lí luận: Các kết quả nghiên cứu của luận án sẽ góp phần củng cố líthuyết của ngôn ngữ học so sánh – đối chiếu, làm rõ thêm một số vấn đề lí thuyết về trường nghĩa thông qua các nghiên cứu về trường thị giác. Luận án cũng góp phần làm rõ hơn sự tương đồng và khác biệt trong tri nhận về thiện thực khách quan của nhân loại và dân tộc; làm sáng tỏ mối quan hệ giữa ngôn ngữ, văn hóa và tư duy.
Về ý nghĩa thực tiễn: Luận án là nghiên cứu về đặc trưng ngữ nghĩa trong hệ thống của đơn vị từ vựng thuộc trường thị giác trong tiếng Việt và tiếng Anh. Luận án đã tiến hành khảo sát các từ chỉ thị giác và bộ phận của thị giác, động từ của thị giác và các từ mô tả đặc điểm của thị giác trong tiếng Việt và tiếng Anh, qua đó thấy được vai trò của trường thị giác ngôn ngữ cũng như tầm quan trọng của thị giác đối với văn hóa, tư duy của mỗi dân tộc; đồng thời cũng minh chứng sự chia cắt hiện tại khách quan khác nhau được phản ánh vào trong ngôn ngữ của hai dân tộc thể hiện bằng sự tồn tại của một số đơn vị từ trong ngôn ngữ này nhưng không tìm thấy đơn vị từ tương ứng trong ngôn ngữ còn lại. Mối liên hệ mật thiết giữa cơ quan thị giác với nhận thức trong tư duy liên tưởng được thể hiện trong hướng chuyển nghĩa của các đơn vị từ thuộc trường thị giác sang trường nhận thức qua phương thức ẩn dụ cả hai ngôn ngữ. Ngoài ra, thị giác còn gắn với các khía cạnh khác của một con người với tư cách là chủ thể của nhận thức và ở trong mối quan hệ như vẻ bề ngoài, tính cách, tâm trạng, cảm xúc, Điều này được minh họa qua các phương thức chuyển nghĩa và sự xuất hiện của các đơn vị từ thuộc trường thị giác trong ngữ cố định. Những khác biệt thể hiện ở sự quan tâm đối với từng đơn vị từ trong trường, phương thức chuyển nghĩa, biểu trưng, biểu thái của các đơn vị từ trong các kết hợp; cho thấy sự khác biệt trong văn hóa, tư duy của dân tộc.
Kết quả nghiên cứu của luận án có những đóng góp thiết thực trong công tác biên soạn từ điển đối với nhóm từ, đặc biệt là từ điển Việt – Anh và Anh – Việt. Luận án cũng là tài liệu tham khảo hữu ích đối với công tác biên phiên dịch Việt – Anh và Anh Việt; giúp cho người bản ngữ vận dụng và sử dụng linh hoạt hơn các đơn vị từ thuộc nhóm từ; đồng thời hỗ trợ nâng cao chất lượng dạy và học đối với nhóm từ này khi tiếng Việt và tiếng Anh được coi như là một ngoại ngữ.
