Tên luận án : Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu học thông qua hoạt động trải nghiệm tại tỉnh Bình Dương
Thuộc chuyên ngành : Giáo dục học Mã số: 9140101
Họ &tên NCS : ĐOÀN THỊ MỸ LINH
Khóa đào tạo: 2017- 2020
Khóa đào tạo: 2017- 2020
Người hướng dẫn chính: GS. TS. Nguyễn Lộc
Người hướng dẫn phụ : TS. Phan Long
Tóm tắt những đóng góp mới về lý luận và học thuật của luận án:
Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu học thông qua hoạt động trải nghiệm là hoạt động giáo dục trong đó học sinh được tham gia trực tiếp vào các hoạt động thực tiễn bằng kinh nghiệm cá nhân dưới sự tổ chức, hướng dẫn của nhà giáo dục hình thành năng lực giải quyết có hiệu quả các tình huống, vấn đề trong cuộc sống và nâng cao chất lượng cuộc sống hàng ngày phù hợp với lứa tuổi học sinh tiểu học. Giáo dục kỹ năng sống thông qua trải nghiệm trong trường tiểu học có thể thực hiện qua các con đường cơ bản: Qua hoạt động giáo dục kỹ năng sống; Qua các môn học hiện đang được giảng dạy trong nhà trường; Qua hoạt động ngoài giờ lên lớp (đối với chương trình giáo dục phổ thông 2006); Qua các hoạt động trải nghiệm (đối với chương trình giáo dục phổ thông 2018). Để đạt được hiệu quả trong giáo dục kỹ năng sống giáo viên áp dụng các phương pháp và các hình thức tổ chức hoạt động giáo dục. Tuy nhiên thực tế sai lầm trong tổ chức giáo dục kỹ năng sống cho học sinh là xem hoạt động giáo dục kỹ năng sống một môn học riêng biệt trên lớp nên học sinh chưa gắn hoạt động học với thực tiễn, giúp học sinh khám phá ra vấn đề và hình thành kỹ năng sống.
Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu học thông qua trải nghiệm được nhiều nhà khoa học nghiên cứu lý luận học tập trải nghiệm và áp dụng các mô hình học tập trải nghiệm vào tổ chức hoạt động giáo dục kỹ năng sống. Kết quả giáo dục đã khẳng định vai trò của hoạt động trải nghiệm trong tổ chức giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. Tuy nhiên các mô hình học tập trải nghiệm là quá trình nhận thức của học sinh còn quá trình tổ chức giáo dục với vai trò của người giáo viên là tổ chức, lãnh đạo quá trình học diễn ra được thực hiện như thế nào để đạt mục tiêu giáo dục thì còn một khoảng trống lớn dẫn đến giáo viên lúng túng trong việc áp dụng trải nghiệm trong tổ chức hoạt động giáo dục. Đặc biệt đối với giáo dục kỹ năng sống cho thấy học sinh rất cần được tham gia trực tiếp vào quá trình học trong thực tiễn. Vì vậy nghiên cứu đề xuất khung lý thuyết áp dụng trải nghiệm trong giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu học theo ba giai đoạn (tạo trải nghiệm, xử lý trải nghiệm, áp dụng trải nghiệm) thiết kế kế hoạch bài dạy kỹ năng sống thể hiện đầy đủ vai trò tổ chức, hướng dẫn hoạt động giáo dục của GV, khắc phục được sự đồng nhất quá trình tổ chức hoạt động giáo dục của giáo viên với hoạt động học tập của học sinh.
Qua điều tra thực trạng cho thấy giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu học đã đạt được một số kết quả nhất định. Tuy nhiên vẫn còn một số hạn chế như có nhiều phương pháp có ý nghĩa lớn trong giáo dục kỹ năng sống cho học sinh nhưng ít hoặc không được giáo viên sử dụng như phương pháp dự án, phương pháp giải quyết vấn đề và nhiều hình thức giáo dục mang tính chất thực tế có khả năng giáo dục kỹ năng sống cho học sinh rất cao nhưng ít được giáo viên sử dụng như hoạt động chiến dịch, tổ chức sự kiện, hoạt động tình nguyện, hoạt động lao động công ích. Nghiên cứu đề xuất được những nội dung có thể tổ chức giáo dục kỹ năng sống thông qua hoạt động trải nghiệm và thiết kế 4 kế hoạch bài dạy kỹ năng sống từ lớp 2 đến lớp 5, mỗi lớp 1 kế hoạch (Phụ lục 6) minh họa cho những hướng dẫn tổ chức giáo dục kỹ năng sống thông qua hoạt động trải nghiệm theo lý thuyết áp dụng trải nghiệm trong giáo dục kỹ năng sống gồm 3 giai đoạn (tạo trải nghiệm, xử lý trải nghiệm, áp dụng trải nghiệm).
Thực nghiệm sư phạm được thực hiện từ ngày 15/10/2020 đến 21/1/2021 năm học 2020-2021. Kết quả thực nghiệm đã chứng minh được giả thuyết “Nếu áp dụng lý thuyết tổ chức hoạt động trải nghiệm theo 3 giai đoạn là tạo trải nghiệm (providing experience), xử lý trải nghiệm (processing experience) và áp dụng trải nghiệm (applying experience) để thiết kế kế hoạch bài dạy trong hoạt động giáo dục kỹ năng sống thì có thể nâng cao kết quả giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu học.
