1. Lí do chọn đề tài
Thanh niên Việt Nam là chủ nhân tương lai, đồng thời là lực lượng nòng cốt trong sự nghiệp cách mạng, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Để thanh niên thực hiện được vai trò đó, Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh thường xuyên quan tâm giáo dục rèn luyện, đào tạo thanh niên thành những người có đủ đức tài phục vụ sự nghiệp cách mạng. Trước lúc đi xa, trong Di chúc, Hồ Chí Minh không quên căn dặn: “Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và cần thiết”. Trong điều kiện hiện nay, với việc thực hiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập, thanh niên lại càng có vai trò quan trọng; vì thế, lại càng cần thiết đẩy mạnh và nâng cao hơn nữa hiệu quả của công tác giáo dục và đào tạo thanh niên. Tại Đại hội toàn quốc lần thứ XI, Đảng ta xác định, một trong ba điểm nghẽn cản trở sự phát triển hiện nay là chất lượng nguồn nhân lực. Vì thế, “Phát triển nhanh nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao” là một trong ba khâu đột phá nhằm đẩy mạnh sự nghiệp phát triển đất nước. Giáo dục và đào tạo là phương thức trực tiếp hình thành nguồn nhân lực. Trong những năm qua, thực hiện Nghị quyết Trung ương 2, khóa VIII và các chủ trương của Đảng, Nhà nước về định hướng chiến lược phát triển giáo dục – đào tạo trong thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa, lĩnh vực giáo dục và đào tạo của nước ta đã đạt được những thành tựu quan trọng, góp phần to lớn vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Tuy vậy, chất lượng hiệu quả của giáo dục và đào tạo còn thấp so với yêu cầu, chưa chú trọng đúng mức đến việc giáo dục đạo đức, lối sống và kĩ năng làm việc. Do vậy, chất lượng nguồn nhân lực ở nước ta hiện nay còn những bất cập nhất định cả về mặt chuyên môn, tài năng và về mặt đạo đức. Để khắc phục tình trạng này, cùng với yêu cầu về giáo dục chuyên môn, nghề nghiệp, thể chất, Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã nhấn mạnh, cần “chú trọng giáo dục nhân cách, đạo đức, lối sống, tri thức pháp luật và ý thức công dân. Tập trung vào những giá trị cơ bản của văn hóa, truyền thống và đạo lý dân tộc, tinh hoa văn hóa nhân loại, giá trị cốt cách nhân văn của chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh” [38].
Truyền thống và đạo lí dân tộc được thể hiện và kết tinh ở những giá trị đạo đức truyền thống. Những giá trị đạo đức truyền thống như: lòng yêu nước, tinh thần đoàn kết cố kết cộng đồng, lòng nhân ái khoan dung, tinh thần lao động cần cù sáng tạo, tinh thần hiếu học tôn sư trọng đạo… là thành quả hàng ngàn năm lao động sáng tạo, đấu tranh kiên cường dựng nước và giữ nước của cộng đồng các dân tộc Việt Nam, là kết quả của giao lưu và tiếp thu tinh hoa của nhiều nền văn minh thế giới để không ngừng hoàn thiện. Chính vì thế, các giá trị đạo đức truyền thống có ý nghĩa trường tồn. Chúng không chỉ là động lực, đồng thời xác lập bản sắc văn hóa và con người Việt Nam trong suốt chiều dài lịch sử đã qua, mà còn là nền tảng để xây dựng văn hóa và con người Việt Nam trong hiện tại và tương lai. Khi nhấn mạnh yêu cầu tập trung vào những giá trị cơ bản của văn hóa, truyền thống và đạo lí dân tộc, Đảng đã chỉ ra và đòi hỏi phải kế thừa các giá trị đạo đức truyền thống trong xây dựng văn hóa và con người Việt Nam hiện nay nhằm đáp ứng các yêu cầu của tình hình mới.
