THÔNG TIN TÓM TẮT VỀ NHỮNG KẾT LUẬN MỚI CỦA LUẬN ÁN TIẾN SĨ
Tên đề tài: Kỹ năng nói tiếng mẹ đẻ của trẻ mẫu giáo
Chuyên ngành: Tâm lý học chuyên ngành
Mã số: 62.31.04.01
Nghiên cứu sinh: Nguyễn Thị Hải Thiện
Người hướng dẫn khoa học:
1. GS.TS Trần Hữu Luyến
2. PGS.TS Nguyễn Thị Huệ
Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
Những kết luận mới của luận án:
– Kỹ năng nói tiếng mẹ đẻ của trẻ mẫu giáo là sự vận dụng tri thức, kinh nghiệm hành động/ hoạt động nói tiếng mẹ đẻ đã có của trẻ vào thực hiện hành động/ hoạt động sử dụng ngữ âm, từ vựng, ngữ pháp theo quy định để thể hiện ý phù hợp với tình huống lời nói. Vì vậy, kỹ năng này vừa thể hiện mặt kỹ thuật của hành động nói, vừa thể hiện năng lực nói của trẻ. Kỹ năng nói tiếng mẹ đẻ của trẻ gồm 4 kỹ năng thành phần: (1) Kỹ năng sử dụng ngữ âm để thể hiện ý; (2) Kỹ năng sử dụng từ để thể hiện ý; (3) Kỹ năng sử dụng ngữ pháp để thể hiện ý; (4) Kỹ năng sử dụng tiếng mẹ đẻ để thể hiện ý phù hợp với tình huống lời nói. Mỗi kỹ năng thành phần được biểu hiện cụ thể ở những hành động mà trẻ biết làm và làm được trong việc huy động kinh nghiệm lời nói tiếng mẹ đẻ để thể hiện ý muốn nói. Các kỹ năng thành phần nói riêng, kỹ năng nói tiếng mẹ đẻ của trẻ nói chung, được đánh giá qua 3 tiêu chí (tính đúng đắn, tính thành thục, tính linh hoạt) và ở 5 mức độ (rất thấp, thấp, trung bình, cao, rất cao).
– Đánh giá thực trạng kỹ năng nói tiếng mẹ đẻ của trẻ mẫu giáo cho thấy: (1) Kỹ năng nói của trẻ hiện nay ở mức trung bình, thể hiện ở việc trẻ đã sử dụng được ngôn ngữ nói tiếng mẹ đẻ ở mức độ nhất định, nhưng còn chưa ổn định, bền vững và sáng tạo; (2) Kỹ năng nói của trẻ phản ánh rõ nét tính bắt chước, vốn là một trong những đặc trưng tâm lý của lứa tuổi. (3) Giữa 3 tiêu chí đánh giá kỹ năng nói của trẻ có mối tương quan thuận và chặt chẽ với nhau, trong đó, tính đúng đắn là tiêu chí chi phối tính thành thục và tính linh hoạt; (4) Trong 4 kỹ năng thành phần, trẻ thực hiện kỹ năng sử dụng ngữ âm tốt hơn cả, song còn gặp nhiều khó khăn ở kỹ năng sử dụng từ để thể hiện ý. Giữa các kỹ năng thành phần này có mối tương quan thuận, chặt chẽ với nhau; (5) Có sự khác biệt về kỹ năng nói tiếng mẹ đẻ của trẻ nói chung, các kỹ năng thành phần nói riêng, theo phương diện giới tính và độ tuổi. Kỹ năng nói tiếng mẹ đẻ của trẻ thay đổi tích cực theo thời gian (từ mẫu giáo bé lên mẫu giáo lớn) một cách có ý nghĩa.
– Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến kỹ năng nói tiếng mẹ đẻ của trẻ mẫu giáo. Trong đó, các yếu tố chủ quan ảnh hưởng mạnh hơn so với yếu tố khách quan. Trong các yếu tố chủ quan, trình độ nắm vững ngôn ngữ nói của trẻ là yếu tố quan trọng nhất. Trong các yếu tố khách quan, phương pháp dạy trẻ nắm vững ngôn ngữ nói tiếng mẹ đẻ và sự tích cực tương tác, giao tiếp của người lớn với trẻ là hai yếu tố quan trọng nhất.
– Việc áp dụng biện pháp thực nghiệm tác động tâm lý – sư phạm bằng cách tạo môi trường nói tiếng mẹ đẻ và cung cấp lời nói mẫu phù hợp với tình huống lời nói đã giúp trẻ nâng cao được kỹ năng sử dụng từ, kỹ năng sử dụng ngữ pháp và kỹ năng sử dụng tiếng mẹ đẻ để thể hiện ý phù hợp với tình huống lời nói một cách có ý nghĩa.
