THÔNG TIN TÓM TẮT VỀ NHỮNG KẾT LUẬN MỚI
CỦA LUẬN ÁN TIẾN SĨ
Tên đề tài: Lập luận trong kịch của Lưu Quang Vũ
Chuyên ngành: Ngôn ngữ học
Mã số: 9.22.90.20
Nghiên cứu sinh: Lê Thị Trang
Cán bộ hướng dẫn: GS.TS Đỗ Việt Hùng; TS Vũ Tố Nga
Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
Những kết luận mới của luận án
1. Lập luận của các nhân vật trong kịch của Lưu Quang Vũ rất đa dạng, phong phú. Các nhân vật thường dùng lập luận đơn hơn lập luận phức. Bởi ngôn ngữ kịch có tính hàm súc và sự ngắn gọn, dễ hiểu của lập luận đơn thể hiện rõ nét đặc điểm này của kịch. Tuy nhiên, lập luận phức cũng đóng vai trò rất quan trọng trong việc thể hiện các tình huống kịch. Kịch của Lưu Quang Vũ xuất hiện hai dạng lập luận phức với tám kiểu cấu trúc, trong đó, lập luận phức có cấu trúc r1 p1, p2… → r2 có tỉ lệ cao nhất. Ở lập luận có kết cấu này, r1 thường là lời khẳng định hoặc phủ định lập luận trước đó của nhân vật đang tham gia đối thoại, các luận cứ p1, p2… vừa đóng vai trò giải thích, chứng minh, làm dẫn chứng cho kết luận 11 vừa dẫn dắt tới kết luận r2, tạo sự liên kết, mạch lạc và vận động kịch.
2. Các lập luận dạng quy nạp được dùng nhiều hơn cả. Đa số các lập luận của các nhân vật là các lập luận đầy đủ thành phần. Loại lập luận đơn chỉ xuất hiện kết luận góp phần đầu kịch tính lên cao.
3. Kết luận trong kịch của Lưu Quang Vũ có cấu tạo rất linh hoạt, có thể tường minh hay hàm ẩn, trong đó, kết luận tường minh chiếm tỉ lệ cao hơn.
4. Lưu Quang Vũ đã xây dựng thành công hệ thống lẽ thường theo quan niệm triết lí nhân sinh của tác giả, thể hiện tầm vóc tư tưởng của nhà viết kịch lớn của Việt Nam. Thông qua việc sử dụng các lẽ thường, người thưởng thức có thể hiểu được tính cách, quan điểm sống của tác giả về các vấn đề, lẽ sống – chết, cái chung – cái riêng, tình yêu, hạnh phúc gia đình.
5. Lập luận có vai trò quan trọng trong việc thể hiện ý nghĩa tác phẩm và lí thuyết lập luận là công cụ để tìm hiểu các giá trị mà tác phẩm mang lại. Dựa vào những đặc điểm cấu tạo của lập luận và các thành phần luận cứ, kết luận, chỉ dẫn lập luận, lẽ thường, chúng ta có thể rút ra những đặc điểm về nhân vật trong kịch, xung đột kịch, ngôn ngữ kịch cũng như những giá trị nội dung, tư tưởng mà tác giả muốn truyền tải.
