TRANG THÔNG TIN VỀ LUẬN ÁN
Tên luận án: MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM DỊCH TỄ HỌC VÀ SINH HỌC BỆNH SÁN LÁ GAN LỚN TRÊN BÒ Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG VÀ THỬ HIỆU QUẢ CỦA THUỐC TẨY TRỪ.
Chuyên ngành: Bệnh lý học và chữa bệnh vật nuôi Mã số: 62 64 01 02
Họ tên nghiên cứu sinh: Hà Huỳnh Hồng Vũ
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Hữu Hưng
Cơ sở đào tạo: Khoa Nông Nghiệp & SHƯD, Trường Đại học Cần Thơ.
1. Tóm tắt nội dung luận án
Luận án bao gồm 5 nội dung nhằm xác định tình hình nhiễm sán lá gan lớn (SLGL) trên bò tại các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), xác định thành phần loài SLGL đang lưu hành tại ĐBSCL, nghiên cứu vòng đời phát triển của loài Fasciola sp. từ giai đoạn bên ngoài môi trường và bên trong ký chủ. Ngoài ra đề tài sẽ góp phần hoàn thiện mô tả triệu chứng lâm sàng và khảo sát bệnh tích đại thể, vi thể và thử nghiệm thuốc tẩy trừ SLGL trên bò.
Kết quả nghiên cứu cho thấy:
Bò tại 6 tỉnh ĐBSCL nhiễm SLGL với tỷ lệ nhiễm chung là 20,50%. Các yếu tố về giống, tuổi, mùa, phương thức nuôi và vùng sinh thái ảnh hưởng đến tỷ lệ nhiễm.
Phân tích định danh SLGL bằng phương pháp hình thái học, kỹ thuật sinh học phân tử PCR-RFLP và giải trình tự gene cho thấy các mẫu sán lá gan lớn ở ĐBSCL đều là loài Fasciola gigantica. Tỷ lệ tương đồng giữa các mẫu sán lá gan F.gigatica thu thập tại Đồng ĐBSCL cao dao động 99,6% đến 100%.
Vòng đời SLGL Fasciola gigantica: từ trứng đến miracidium 10-19 ngày, miracidium bơi lội trong môi trường nước từ 10 đến 12 giờ. Trong ốc Lymnaea swinhoei và Lymnaea viridis: miracidium đến cercaria từ 26 đến 42 ngày và thoát ra khỏi ốc sau 42 ngày, sau 1- 2 giờ thì cercaria rụng đuôi hóa nang thành adolescaria. Fasciola gigantica trưởng thành trong gan bò và đẻ trứng sau 111-115 ngày.
Bò nhiễm Fasciola gigantica thể hiện một số triệu chứng lâm sàng phổ biến như là gầy rạc, suy nhược, tiêu chảy xen kẽ táo bón, ăn ít và nhai lại yếu. Bệnh tích: viêm và xơ, trên bề mặt gan có vết xuất huyết, ống dẫn mật tăng sinh, thành ống dẫn mật xơ hóa calci tích tụ trong ống mật, thanh ống dẫn mật dày lên. Bệnh tích vi thể : ống dẫn mật tăng sinh, vách ống dẫn mật hóa xơ dày thấm calci, nhu mô gan xuất huyết, ứ huyết, tiểu thùy gan teo nhỏ…
Thuốc albendazole liều 15mg/kg thể trọng cho uống và triclabendazole liều 20mg/kg thể trọng cho uống một liều duy nhất đều có thể tẩy sạch sán lá gan 100%. Thuốc an toàn và không gây phản ứng phụ trong điều trị
2. Những đóng góp mới của đề tài
Đã xác định được loài Fasciola giantica lưu hành trên bò nuôi tại ĐBSCL bằng kỹ thuật sinh học phân tử.
Đã nghiên cứu thành công vòng đời SLGL (Fasciola gigantica) trên bò tại ĐBSCL.
Mô tả triệu chứng lâm sàng bệnh tích đại thể và vi thể bệnh sán lá gan lớn do loài Fasciolagigantica gây ra, tạo cơ sở cho công tác chẩn đoán phát hiện bệnh nhanh để kịp thời điều trị.
3. Ý nghĩa thực tiễn và khả năng ứng dụng của luận án
Là công trình nghiên cứu có hệ thống về sán lá gan lớn Fasciola gigantica trên bò: xác định tình hình nhiễm bệnh và các yếu tố liên quan đến sự phân bố của mầm bệnh. Định loài bằng hình thái học và sinh học phân tử sử dụng kỹ thuật PCR-RFLP và giải trình tự gen ITS1.
Đã nghiên cứu thành công vòng đời Fasciola gigantica trên bò ở ĐBSCL, xác định thành phần ký chủ trung gian, nghiên cứu bệnh lý lâm sàng ở bò, điều trị thử nghiệm và đề ra biện pháp tẩy trừ.
Cung cấp thêm tư liệu khoa học về loài Fasciola sp. ký sinh trên bò ở ĐBSCL, đồng thời bổ sung cho giáo trình ký sinh trùng thú y để phục vụ công tác giảng dạy.
Kết quả đề tài là cơ sở khoa học để khuyến cáo người dân ở vùng ĐBSCL áp dụng biện pháp phòng trị bệnh SLGL một cách hữu hiệu, nhằm giảm thiểu những tác động có hại, góp phần phát triển chăn nuôi bò theo hướng bền vững.
