TRÍCH YẾU LUẬN ÁN TIẾN SĨ
Tên luận án: Nghiên cứu biến động không gian xanh dưới tác động của quá trình đô thị hóa phục vụ quy hoạch đô thị sinh thái ở thành phố Huế
Ngành: Quản lý Tài nguyên và Môi trường
Mã số: 9850101
Họ và tên NCS: NGUYỄN BẮC GIANG
Người hướng dẫn:
Hướng dẫn 1: PGS.TS Hà Văn Hành
Hướng dẫn 2: PGS.TS Phạm Văn Cự
Tên đơn vị đào tạo: Trường Đại học Khoa học, Đại học Huế
1. Mục đích và đối tượng nghiên cứu của luận án
1.1. Mục đích của luận án
– Mục tiêu chung: Đánh giá được tác động của quá trình đô thị hóa (ĐTH) đến không gian xanh (KGX) của thành phố Huế làm cơ sở cho việc định hướng quy hoạch đô thị sinh thái ở thành phố Huế.
– Mục tiêu cụ thể của đề tài bao gồm: (1) Làm rõ tác động của quá trình ĐTH đến KGX ở thành phố Huế (2) Xác lập được tỷ lệ KGX hợp lý dựa trên nhiệt độ bề mặt (3) Đánh giá được khả năng tiếp cận KGX của người dân đô thị (4) Phân tích được khả năng và vị trí mở rộng KGX (5) Xác lập được cơ sở khoa học phục vụ định hướng quy hoạch đô thị sinh thái ở địa bàn nghiên cứu.
1.2. Đối tượng nghiên cứu của luận án
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là biến ñộng KGX, một số yếu tố đô thị hóa, và người dân ở thành phố Huế.
2. Các phương pháp nghiên cứu đã sử dụng
Trong phạm vi nghiên cứu, luận án ñã sử dụng các phương pháp sau:
– Phương pháp thu thập tài liệu: thu thập tài liệu, số liệu thống kê, bản đồ; ñiều tra khả năng tiếp cận KGX; đo đạc nhiệt độ bề mặt.
– Phương pháp xử lý ảnh viễn thám: xây dựng hệ thống phân loại, nhận diện các đối tượng lớp phủ/KGX; chiết xuất thông tin nhiệt độ bề mặt.
– Phương pháp trắc lượng cảnh quan: sử dụng các chỉ số cảnh quan để đánh giá hình thái, tính phân mảnh.
– Phương pháp bản đồ và GIS: thành lập bản đồ KGX, phân tích biến động, xác định phạm vi giảm nhiệt, đánh giá khả năng tiếp cận.
– Phương pháp phân tích đa tiêu chí và phân tích thứ bậc AHP trong đánh giá mức độ phù hợp vị trí phát triển KGX.
– Phương pháp thống kê, tổng hợp và phân tích số liệu: phân tích tương quan hồi quy giữa nhiệt độ bề mặt, chỉ số khác biệt thực vật, các lớp phủ…
3. Các kết quả chính và kết luận
Luận án đã xây dựng hệ thống bản đồ KGX cho thành phố Huế với 8 loại đổi tượng qua các năm 2001, 2005, 2010, 2016 theo phương pháp phân loại hướng đối tượng trong điều kiện dữ liệu ảnh viễn thám có độ phân giải trung bình, độ chính xác phân loại tổng thể trên 82%. Các bản đồ này cho phép đánh giá sự biến động KGX giai đoạn 2001-2016.
– Luận án đã nghiên cứu về biến đổi hình thái cảnh quan KGX từ đó cho phép đánh giá hiện trạng phân mảnh của KGX ở thành phố Huế, đồng thời cho phép dự báo khuynh hướng phân mảnh KGX trong tương lai.
– Về đánh giá tác động của ĐTH: Luận án đã xác định được các chỉ số ĐTH ảnh hưởng đến các chỉ số cảnh quan, qua đó nhìn nhận sự thay đổi cảnh quan KGX là do tác động của gia tăng dân số đô thị, chuyển đổi đất nông nghiệp để mở rộng diện tích đất dân cư, hạ tầng đã làm cho kích thước, cấu trúc cảnh quan KGX đất nông nghiệp bị thay đổi.
– Luận án làm rõ mối quan hệ giữa KGX và nhiệt độ bề mặt đô thị từ đó xác định được tỷ lệ KGX phù hợp để giảm nhiệt độ bề mặt. Kết quả nghiên cứu đã chỉ ra khi nhiệt độ nền là 32 OC, nếu diện tích KGX tăng 10% thì nhiệt độ bề mặt giảm 0,6 0C.
– Dựa vào kết quả điều tra và sử dụng kỹ thuật GIS về khảo sát khả năng tiếp cận KGX của người dân đô thị. Kết quả đã chỉ ra tỷ lệ người dân tiếp cận KGX còn thấp, không đồng đều giữa các phường, loại hình công viên được đa số người dân lựa chọn để tiếp cận, khoảng cách được người dân lựa chọn từ 300-500m và theo kết quả phân tích GIS chỉ có 38,3% dân số tiếp cận KGX trong phạm vi 300m.
– Dựa trên các chức năng phân tích không gian của GIS và kỹ thuật phân tích thứ bậc AHP luận án đã phân tích mức độ và các vị trí phù hợp để phát triển KGX đô thị. Kết quả nghiên cứu cho thấy diện tích KGX ở Thành phố Huế có thể và cần mở rộng phát triển diện tích KGX tới 31,24%.
– Dựa trên các kết quả nghiên cứu về tác động của ĐTH, cấu trúc cảnh quan KGX, ảnh hưởng của KGX đến giảm nhiệt, khả năng tiếp cận KGX của người dân luận án đã xây dựng các luận cứ khoa học để hỗ trợ việc ra quyết định trong quy hoạch KGX hướng tới đô thị sinh thái.
