NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN
Đề tài luận án: Nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến ý định tham gia bảo hiểm cây lúa của hộ nông dân khu vực đồng bằng sông Hồng
Chuyên ngành: Kinh tế Bảo hiểm Mã số: 9340201_BH
Nghiên cứu sinh: Phan Anh Tuấn Mã NCS: NCS35.60BH
Người hướng dẫn: PGS.TS. Nguyễn Văn Định
Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Kinh tế Quốc dân
Những đóng góp mới về mặt học thuật, lý luận
Qua quá trình nghiên cứu, luận án phát hiện ra khoảng trống về lý thuyết: Chưa có công trình nghiên cứu về nhân tố ảnh hưởng đến ý định tham gia bảo hiểm cây lúa của hộ nông dân khu vực đồng bằng sông Hồng nói riêng và Việt Nam nói chung. Khoảng trống về thực tế: Có các công trình nghiên cứu về bảo hiểm nông nghiệp, nhưng không đề cập đến các nhân tố tác động đến ý định tham gia bảo hiểm cây lúa và cũng chưa gắn với địa bàn đồng bằng sông Hồng. Khoảng trống về phương pháp nghiên cứu: phần lớn các công trình đều áp dụng phương pháp định tính để phân tích, đánh giá và đưa ra những nhận định có tính định hướng. Một số công trình nghiên cứu định lượng, song khác mục đích nghiên cứu của luận án. Luận án kết hợp phương pháp định tính và định lượng; lựa chọn mô hình TPB để tiến hành nghiên cứu, quá trình khảo sát được thực hiện 2 giai đoạn: Giai đoạn 1, gửi phiếu điều tra tới các DNBH phi nhân thọ trên thị trường bảo hiểm Việt Nam, đồng thời phỏng vấn sâu 15 chuyên gia, nhằm kiểm tra, khám phá thêm các biến độc lập và điều chỉnh thang đo. Trên cơ sở đó, ở giai đoạn 2, luận án xây dựng bảng hỏi, điều tra 540 hộ gia đình để kiểm định sự ảnh hưởng của các nhân tố này đến ý định tham gia bảo hiểm cây lúa của họ.
Những phát hiện, đề xuất mới rút ra được từ kết quả nghiên cứu, khảo sát của luận án
(1) Qua quá trình nghiên cứu, luận án chỉ ra các ưu điểm của phương thức bảo hiểm cây lúa theo chỉ số: DNBH có thể tiết kiệm được chi phí, công sức và thời gian trong việc tính phí cũng như giám định rủi ro; thuận tiện, nhanh chóng trong xét duyệt bồi thường; hạn chế được lựa chọn đối nghịch và rủi ro đạo đức, tiết kiệm chi phí quản lý, mức phí bảo hiểm có thể giảm so với phương thức truyền thống; không cần phân loại rủi ro cho từng hộ mua bảo hiểm; cấu trúc sản phẩm linh hoạt, có thể sử dụng cùng một sản phẩm bảo hiểm, cùng một loại hình rủi ro cho cả hộ nông dân nhỏ cũng như những trang trại lớn, nông trường liên doanh, liên kết.
(2) Bảo hiểm cây lúa thời gian qua chưa phát triển, do nhiều nguyên nhân, như: Nguyên nhân từ hộ nông dân: Nhận thức của người nông dân về quản lý rủi ro và bảo hiểm còn thấp; Khả năng tài chính để tham gia bảo hiểm cây lúa còn hạn chế; Tâm lý ỷ lại vào cơ chế hỗ trợ từ phía Nhà nước. Nguyên nhân từ DNBH: Các DNBH ngại triển khai do rủi ro phức tạp; Lợi nhuận thu được thấp; gặp nhiều khó khăn trong quản lý rủi ro; nguồn nhân lực thực hiện bảo hiểm nông nghiệp chưa đầu tư thích đáng. Nguyên nhân từ phía Nhà nước: Chính phủ đang tập trung hỗ trợ đối tượng là hộ nghèo; chưa hỗ trợ đúng mức về công tác truyền thông; chưa hỗ trợ kinh phí thực hiện cho các địa phương; thiếu cơ sở dữ liệu về cây lúa và rủi ro; Chưa xây dựng cơ chế hợp tác chặt chẽ, thường xuyên giữa DNBH với chính quyền địa phương và các ngành liên quan.
(3) Từ ba nhân tố của mô hình TBP, luận án đề xuất mô hình nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến ý định tham gia bảo hiểm cây lúa của hộ nông dân khu vực đồng bằng sông Hồng, bao gồm 6 nhân tố: thái độ, chuẩn chủ quan, nhận thức kiểm soát hành vi, truyền thông, thủ tục tham gia và chính sách hỗ trợ phí của Chính phủ. Trong đó, nhân tố Hỗ trợ phí của Chính phủ (tác động 35,75%), Thủ tục tham gia (tác động 3,8%) chưa được chú ý đến trong các nghiên cứu về ý định tham gia bảo hiểm nông nghiệp nói chung và bảo hiểm cây lúa nói riêng tại Việt Nam và trên thế giới.
(4) Theo quan điểm của luận án, để phát triển bảo hiểm cây lúa cần hình thành ý định tham gia từ phía hộ nông dân. Do đó cần tập trung vào một số giải pháp: (1) Chính phủ tăng mức hỗ trợ phí bảo hiểm cho hộ nông dân; Ưu tiên hỗ trợ phí bảo hiểm cho các hộ sản xuất hàng hóa; (2) Tăng cường hoạt động truyền thông về bảo hiểm cây lúa; (3) Hình thành chuỗi giá trị sản xuất lúa hàng hóa, DNBH tham gia vào chuỗi này; (4) Hỗ trợ tài chính cho địa phương triển khai bảo hiểm cây lúa.
