NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN
Đề tài luận án: Nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng tới chất lượng kiểm toán báo cáo tài chính các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam
Chuyên ngành: Kế toán (Kế toán, Kiểm toán và Phân tích) Mã số: 62.34.03.01
Nghiên cứu sinh: Bùi Thị Thủy Mã NCS: NCS31.71KT
Người hướng dẫn 1: TS. Cao Tấn Khổng
Người hướng dẫn 2: TS. Vũ Đình Hiển
Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Kinh tế Quốc dân
Những đóng góp mới về mặt lý luận
Hình thành khung nghiên cứu và kết hợp phân tích thực trạng tại Việt Nam, tác giả đã hệ thống hóa 16 nhân tố ảnh hưởng tới chất lượng kiểm toán báo cáo tài chính (BCTC) của các doanh nghiệp niêm yết (DNNY) trên thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam hiện nay, được chia thành 3 nhóm, gồm: Nhóm nhân tố bên ngoài, nhóm nhân tố về kiểm toán viên và nhóm nhân tố công ty kiểm toán. Trong số này, tác giả phát triển 12 tiêu chí đo lường 3 nhân tố thuộc nhóm Bên ngoài (Môi trường pháp lý, Doanh nghiệp niêm yết và Kiểm soát bên ngoài và khác) phù hợp với tình hình thực tế tại Việt Nam.
Những phát hiện, đề xuất mới rút ra từ kết quả nghiên cứu của Luận án
(1) Dựa vào 16 nhân tố đã được xác định, tác giả thực hiện khảo sát các kiểm toán viên thuộc các công ty kiểm toán độc lập được chấp thuận kiểm toán BCTC của DNNY. Kết quả phân tích thống kê chỉ ra rằng, có 14 nhân tố (với 60 tiêu chí đo lường) thuộc ba nhóm có mức độ ảnh hưởng khác nhau tới chất lượng kiểm toán BCTC của DNNY trên TTCK Việt Nam hiện nay. Lượng hóa mức độ ảnh hưởng của 14 nhân tố thuộc ba nhóm như sau:
– 6 nhân tố thuộc về nhóm Kiểm toán viên có mức độ ảnh hưởng giảm dần, gồm: Kinh nghiệm chuyên sâu, Ý thức, Chuyên nghiệp, Áp lực, Độc lập, sau cùng là Trình độ bằng cấp;
– 3 nhân tố thuộc nhóm Bên ngoài có mức độ ảnh hưởng giảm dần, gồm: Doanh nghiệp niêm yết, Môi trường pháp lý và Kiểm soát bên ngoài;
– 5 nhân tố thuộc về nhóm Công ty kiểm toán có mức độ ảnh hưởng giảm dần, gồm: Hệ thống kiểm soát chất lượng, Điều kiện làm việc (chủ yếu là Phương pháp và công cụ kiểm toán), Phí kiểm toán và sau cùng là Danh tiếng và Qui mô công ty kiểm toán.
(2) Từ kết quả khảo sát, kết hợp với phân tích thực tế và phỏng vấn thêm một số chuyên gia, Luận án đề xuất các nhóm giải pháp chính cần tập trung nhằm nâng cao chất lượng kiểm toán BCTC của các DNNY trên thị trường chứng khoán Việt Nam hiện nay, đó là:
Thứ nhất, tăng cường chất lượng đội ngũ kiểm toán viên, gồm: Tăng cường kinh nghiệm chuyên sâu, ý thức tuân thủ chuẩn mực và tính chuyên nghiệp khi thực hiện cuộc kiểm toán tại khách hàng; Thứ hai, đối với các công ty kiểm toán, cần tập trung thiết kế và vận hành chính sách quản lý chất lượng và phương pháp/công cụ kiểm toán chuyên nghiệp, hiệu quả; Thứ ba, đối với các cơ quan có thẩm quyền, như Bộ Tài chính, VACPA, Ủy Ban Chứng khoán Nhà nước, nên chú trọng trước hết vào vai trò hỗ trợ đào tạo, tọa đàm trao đổi kinh nghiệm chuyên sâu… Bên cạnh đó, Luận án kiến nghị cần xây dựng một môi trường pháp lý đầy đủ, phù hợp và một chế tài xử phạt đủ mạnh, kiến nghị đối với DNNY, đồng thời đưa ra những lưu ý thận trọng đối với nhà đầu tư khi sử dụng các BCTC đã được kiểm toán viên xác nhận mức độ trung thực và hợp lý.
