TRANG THÔNG TIN VỀ NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI VỀ MẶT HỌC THUẬT, LÝ LUẬN CỦA LUẬN ÁN
Tên luận án: Nghiên cứu mối quan hệ giữa yêu cầu công việc, động lực làm việc và hành vi cá nhân ảnh hưởng đến hiệu quả công việc: Trường hợp nhân viên thị trường bất động sản Việt Nam.
Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh
Mã số: 9340101
Nghiên cứu sinh: Phạm Minh Luân
Khóa: 2015
Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh
Người hướng dẫn luận án:
Nội dung ngắn gọn những đóng góp mới về mặt học thuật, lý luận, những luận điểm mới rút ra được từ kết quả nghiên cứu, khảo sát của luận án:
Luận án nghiên cứu được thực hiện dựa vào bối cảnh nhân viên thị trường bất động sản tại Việt Nam làm việc trong môi trường chịu nhiều áp lực từ các yêu cầu công việc hàng ngày và dựa trên cơ sở các khoảng trống trong nghiên cứu đã trình bày trong nội dung tổng quan nghiên cứu của luận án. Mục tiêu chung của luận án là nghiên cứu mối quan hệ giữa yêu cầu công việc, động lực làm việc và hành vi cá nhân ảnh hưởng đến hiệu quả công việc của nhân viên trong lĩnh vực bất động sản tại Việt Nam. Mục tiêu cụ thể của nghiên cứu nhằm khám phá và đo lường mối quan hệ giữa yêu cầu công việc (yêu cầu công việc thách thức và yêu cầu công việc cản trở), động lực tự quyết (động lực nội sinh và ngoại sinh) và hành vi cá nhân (hành vi khai thác và khám phá) ảnh hưởng lên hiệu quả công việc bán hàng. Ngoài ra, nghiên cứu còn kiểm định vai trò điều tiết của tính tích cực của nhân viên dựa trên mối quan hệ ảnh hưởng của yêu cầu công việc lên động lực tự quyết.
Kết quả nghiên cứu của luận án đã chứng minh có mối quan hệ giữa các yêu cầu công việc, động lực tự quyết và hành vi cá nhân ảnh hưởng đến hiệu quả công việc bán hàng. Ngoài ra, tính tích cực còn đóng vai trò là biển điều tiết mối quan hệ ảnh hưởng của yêu cầu công việc lên động lực tự quyết. Bên cạnh đó, động lực tự quyết và hành vi cá nhân đóng vai trò trung gian trong mối quan hệ ảnh hưởng của yêu cầu công việc, mối quan hệ tương tác yêu cầu công việc với tính tích cực và tính tích cực lên hiệu quả công việc bán hàng. Trên cơ sở kết quả nghiên cứu, luận án đã có những đóng góp mới về mặt lý thuyết và thực tiễn như sau:
1. Đóng góp về mặt lý thuyết
Kết quả mô hình nghiên cứu đóng góp một số nội dung mới liên quan về mặt lý thuyết, cụ thể như sau:
Thứ nhất, kết quả nghiên cứu đóng góp vào sự kết hợp thành công giữa lý thuyết tự quyết (Self – Determination Theory – SDT) và khung lý thuyết yêu cầu công việc và nguồn lực công việc (Job Demands and Resources – JD-R) để giải thích quá trình chuyến biển tâm lý của nhân viên trước các áp lực yêu cầu công việc trong quá trình đạt hiệu quả công việc dựa theo lời kêu gọi của Schaufeli và Taris (2014), Bakker và Demerouti (2017). Nghiên cứu hướng đến xem xét giải thích lý do tại sao (động lực nội sinh và ngoại sinh) nhân viên thực hiện các hành vi khai thác và hành vi khám phá để đạt hiệu quả công việc. Kết quả nghiên cứu góp phần giải thích rõ hai quy trình làm tăng và giảm hiệu quả công việc dựa trên quá trình chuyên biên tâm lý của nhân viên cụ thể như sau:
Quy trình động lực làm tăng hiệu quả công việc: Yêu cầu công việc thách thức giúp tăng hiệu quả công việc bán hàng của nhân viên thông qua vai trò trung gian của động lực tự quyết (động lực nội sinh tác động yêu hơn động lực ngoại sinh) và hành vi cá nhân (hành vi khám phá tác động yêu hơn hành vi khai thác). Phát hiện này chứng tỏ nhân viên làm việc trong môi trường có nhiều thách thức linh động hơn, thích thú với công việc hơn và gia tăng việc thực hiện các hoạt động khai thác và khám phá để đạt hiệu quả công việc.
Quy trình làm giảm hiệu quả công việc (giảm động lực): Các yêu cầu công việc cản trở làm giảm hiệu quả công việc thông qua động lực tự quyết (động lực ngoại sinh giảm mạnh hơn so với động lực nội sinh) và hành vi cá nhân (hành vi khai thác giảm mạnh hơn so với hành vi khám phá). Ngoài ra, các yêu cầu công việc cản trở làm giảm hiệu quả công việc thông qua vai trò trung gian của động lực tự quyết (động lực ngoại sinh giảm mạnh hơn so với động lực nội sinh). Như vậy, kết quả nghiên cứu chứng tỏ nhân viên yêu thích công việc và thực hiện các hành vi khám phá thì hiệu quả công việc giảm ít hơn so với động lực ngoại sinh và hành vi khai thác trong trường hợp nhân viên đối phó với các yêu cầu công việc cản trở.
Thứ hai, nghiên cứu được tiến hành thông qua việc vận dụng yêu cầu công việc được phân loại thành yêu cầu công việc thách thức và yêu cầu công việc cản trở tích hợp vào mô hình nghiên cứu JD-R theo đề xuất của Bakker và Demerouti (2017, trang 278). Nghiên cứu thực hiện xem xét liệu yêu cầu công việc thách thức có phải đóng vai trò nguồn lực công việc hay yêu cầu công việc (Lee và cộng sự, 2018; Piccoli và cộng sự, 2021; Schaufel và Taris, 2014). Kết quả nghiên cứu đã phát hiện yêu cầu công việc được phân chia thành hai nhân tố gồm yêu cầu công việc thách thức và yêu cầu công việc cản trở có tác động đến động lực tự quyết và hành vi cá nhân. Trong các mối quan hệ ảnh hưởng đến động lực tự quyết và hành vi cá nhân, yêu cầu công việc thách thức đã đóng vai trò như là nguồn lực công việc giúp tăng động lực nội sinh và ngoại sinh. Ngược lại yêu cầu công việc cản trở đóng vai trò tương tự như yêu cầu công việc trong mô hình lý thuyết JD-R làm giảm các động lực nội sinh và ngoại sinh.
Thứ ba, nghiên cứu thực hiện bằng việc phối hợp giữa yêu cầu công việc (thách thức và cản trở) trong mô hình lý thuyết JD-R và động lực tự quyết trong lý thuyết SDT để xem xét mối quan hệ chưa nhất quán giữa động lực nội sinh và ngoại sinh (Amah, 2014; Hon, 2012; LePine và cộng sự, 2004 & 2005; Olafsen và Frølund, 2018; Parker và cộng sự, 2019; Vujčić và cộng sự, 2017). Kết quả nghiên cứu đã chỉ rõ các yêu cầu công việc thách thức (đóng vai trò như nguồn lực công việc) ảnh hưởng cùng chiều (tích cực) lên động lực nội sinh và ngoại sinh. Tuy nhiên, yêu cầu công việc cản trở (đóng vai trò như là yêu cầu công việc trong mô hình JD-R) ảnh hưởng ngược chiều (tiêu cực) lên động lực nội sinh và ngoại sinh.
Thứ tư, kết quả nghiên cứu đã phản hồi theo đề xuất của Delpechitre và cộng sự (2020). Do nghiên cứu này không vận dụng các động lực nội sinh và ngoại sinh theo các quan niệm truyền thống trước đó mà nghiên cứu này tiến hành xem xét mối quan hệ giữa động lực tự quyết (động lực nội sinh và ngoại sinh theo lý thuyết SDT) với hiệu quả công việc bán hàng. Kết quả nghiên cứu đã chứng minh động lực ngoại sinh tác động lên hiệu quả công việc bán hàng mạnh hơn động lực nội sinh. Như vậy, kết quả nghiên cứu này ủng hộ quan điểm nhận định của Ingram, Lee và Skinner (1989), Oliver (1974). Tuy nhiên, nó lại trái với nhận định của Miao và cộng sự (2007), Román và Iacobucci (2010) cho rằng động lực nội sinh tác động lên hiệu quả công việc mạnh hơn so với động lực ngoại sinh.
Thứ năm, kết quả nghiên cứu đáp ứng theo theo lời kêu gọi của Sok và cộng sự (2016), Gerhart và Fang (2015). Nghiên cứu xem xét khám phá mối quan hệ yêu cầu công việc, hành vi cá nhân (khai thác và khám phá) và hiệu quả công việc của nhân viên. Dựa trên các quan điểm nhận xét về mối quan hệ yêu cầu công việc và hành vi cá nhân (Agnihotri và cộng sự, 2017; Sok và cộng sự, 2016). Nghiên cứu thực hiện kiểm định mối quan hệ yêu cầu công việc cản trở với hành vi khai thác và yêu cầu công việc thách thức với hành vi khám phá. Kết quả nghiên cứu đã chứng minh các yêu cầu công việc thách thức càng cao làm tăng hành vi khám phá của nhân viên. Bên cạnh đó, môi trường làm việc với các yêu cầu công việc cản trở càng cao nhân viên tăng cường thực hiện các hoạt động khai thác bằng việc sử dụng tối đa các kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm vốn có để đáp ứng các yêu cầu công việc cản trở càng cao. Ngoài ra, nghiên cứu còn xem xét mối quan hệ yêu cầu công việc và hiệu quả công việc thông qua hành vi cá nhân theo để xuất của Agnihotri và cộng sự (2017), Sok và cộng sự (2016). Nghiên cứu thực hiện kiểm định xem liệu hành vi cá nhân có phải đóng vai trò trung gian trong mối quan hệ ảnh hưởng của yêu cầu công việc lên hiệu quả công việc hay không. Kết quả nghiên cứu phát hiện hành vi cá nhân đóng vai trò trung gian ảnh hưởng của yêu cầu công việc lên hiệu quả công việc. Đặc biệt, kết quả còn phát hiện chính các yêu cầu công việc cản trở làm tăng các hoạt động khai thác, qua đó làm tăng hiệu quả công việc mạnh hơn so với các yêu cầu công việc thách thức ảnh hưởng đến hiệu quả công việc thông qua việc thực hiện các hoạt động khám phá. Như vậy, phát hiện này cho thấy nhân viên thị trường bất động sản tại Việt Nam thực hiện theo hai quy trình song song đó là quy trình khai thác và khám phá, trong đó nhân viên thực hiện các hoạt động khai thác nhiều hơn so với các hoạt động khám phá và gây ra sự mất cân bằng giữa hai hoạt động này. Kết quả nghiên cứu còn đáp ứng theo đề xuất của Aman và cộng sự (2021) trong việc giúp làm gia tăng thêm tính đa dạng đối với các nghiên cứu liên quan đến hành vi cá nhân.
Thứ sáu, kết quả nghiên cứu đáp ứng lời kêu gọi của Gerhart và Fang (2015). Nghiên cứu này vận dụng động lực tự quyết (động lực nội sinh và ngoại sinh) dựa trên cơ sở lý thuyết SDT để khám phá mối quan hệ các dạng động lực tự quyết với hành vi cá nhân (hành vi khai thác và khám phá) và hiệu quả công việc. Kết quả nghiên cứu phát hiện các dạng động lực tự quyết góp phần làm tăng hành vi cá nhân và hiệu quả công việc (đã đề cập nội dung ở trên). Đồng thời, hành vi khai thác làm tăng hiệu quả công việc bán hàng nhiều hơn so với hành vi khám phá. Ngoài ra, nghiên cứu còn xem xét môi
