TRANG THÔNG TIN NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI VỀ MẶT HỌC THUẬT, LÝ LUẬN CỦA LUẬN ÁN
Tên tác giả: NGUYỄN ĐỨC TÔN
Tên người hướng dẫn:
1. GS.TS. Lê Thông
2. TS. Trương Văn Tuấn
Tên luận án: NGHIÊN CỨU MỨC SỐNG DÂN CƯ TỈNH BÌNH ĐỊNH
Ngành khoa học của luận án: Địa lý học
Chuyên ngành: Địa lý học
Mã số: 62310501
Khóa: 2016-2020
Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh
NỘI DUNG NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN
1. Những đóng góp mới về mặt học thuật, lý luận
Luận án đã xác định bản chất lý luận của mức sống dân cư (MSDC), phân biệt mức sống dân cư với chất lượng cuộc sống dân cư; Xác định được các nhân tố ảnh hưởng đến MSDC gồm: Vị trí địa lý và phạm vi lãnh thổ, điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên và điều kiện kinh tế – xã hội, trong đó hệ thống thành 2 nhóm nhân tố (bên trong và bên ngoài), từ đó làm rõ mối quan hệ tương hỗ giữa chúng đối với vấn đề cải thiện và nâng cao MSDC. Đồng thời, xây dựng 4 nhóm chỉ tiêu đánh giá (kinh tế, giáo dục đào tạo, y tế và chăm sóc sức khỏe; một số điều kiện sống bổ trợ) và 8 phương pháp nghiên cứu khi thực hiện luận án, trong đó phương pháp điều tra xã hội học, phân nhóm thống kê và thang điểm tổng hợp được
xem là chủ đạo trong đánh giá sự phân hóa MSDC theo lãnh thổ. 2. Những luận điểm mới rút ra từ kết quả nghiên cứu, khảo sát của luận án
– Luận án đã đi sâu phân tích 2 nhóm nhân tố và xác định được những thuận lợi và khó khăn, thách thức ảnh hưởng đến MSDC, có thể nhận thấy nhóm nhân tố bên trong đóng vai trò quyết định (điển hình là tốc độ tăng trưởng và phát triển kinh tế, chất lượng nguồn lao động, thị trường và vốn đầu tư trong tỉnh…) và nhóm nhân tố bên ngoài (điển hình là sự tiến bộ của khoa học công nghệ và cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, xu hướng hội nhập và biến đổi khí hậu toàn cầu) có ảnh hưởng lớn đến sự biến đổi và nâng cao MSDC tỉnh Bình Định nói chung và 2 tiểu vùng, các đơn vị lãnh thổ đặc biệt nói riêng.
– Trên cơ sở so sánh có hệ thống từ thực trạng MSDC Việt Nam và vùng Duyên hải Nam Trung Bộ và vận dụng 8 phương pháp nghiên cứu đã xây dựng, luận án đã phân tích được thực trạng MSDC tỉnh Bình Định giai đoạn 2010 – 2018, có đi sâu đến 2 tiểu vùng và 11 đơn vị hành chính cấp huyện. Theo đó, MSDC tỉnh Bình Định được xếp ở mức khá cao (đứng thứ 2 trong vùng DHNTB – sau TP. Đà Nẵng) với một số thành tựu về sự tăng lên nhanh chóng của thu nhập bình quân đầu người/tháng, giảm tỷ lệ nghèo đa chiều, sự công bằng trong phân phối thu nhập, sự cải thiện về tỷ lệ đi học đúng tuổi và chi tiêu trong giáo dục và chăm sóc sức khỏe ở các hộ gia đình…; Xét theo lãnh thổ, MSDC được chia thành 2 tiểu vùng (Đồng bằng và dải ven biển phía Đông, Trung du và miền núi phía Tây) với đặc trưng về sản xuất và đời sống; theo 11 đơn vị hành chính cấp huyện thì MSDC được phân thành 5 nhóm, trong đó TP. Quy Nhơn đạt cao nhất và huyện Vân Canh có mức sống thấp nhất tỉnh Bình Định. Bên cạnh sự phân hóa khá rõ rệt này, MSDC tỉnh Bình Định còn một số hạn chế, yếu kém về tốc độ sự thay đổi, tính bền vững và ổn định trong công tác nâng cao MSDC trong cộng đồng dân cư, từ đó luận án đã xác định một số nguyên nhân tồn tại như: Sự mất cân đối trong khai thác các nguồn lực và thực hiện chương trình, chính sách; biến đổi thất thường của thị trường và thời tiết, khí hậu; chất lượng nguồn nhân lực còn thiếu và chưa đồng bộ…
Để đạt được mục tiêu nâng cao MSDC và hạn chế được sự phân hóa, chênh lệch giữa các nhóm dân cư và lãnh thổ, tỉnh Bình Định cần thực hiện có đồng bộ 4 nhóm giải pháp, trong đó chú ý đến giải pháp về phát triển kinh tế, huy động nguồn vốn, nâng cao chất lượng nguồn lao động và chất lượng dịch vụ giáo dục – đào tạo, hệ thống y tế và chăm sóc sức khỏe, hoàn thiện cơ sở hạ tầng…
– Các kết quả nghiên cứu của luận án là cơ sở khoa học quan trọng trong việc đề xuất chủ trường, chính sách phát triển kinh tế, giảm nghèo và nâng cao MSDC tỉnh Bình Định và các lãnh thổ trong tương lai.
