TRANG THÔNG TIN VỀ LUẬN ÁN
Tên luận án: Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp tại Việt Nam
Chuyên ngành: Tài chính- Ngân hàng Mã ngành: 62340201
Họ tên nghiên cứu sinh: Lý Phương Thùy Khóa: 2015-2019
Người hướng dẫn khoa học 1: PGS. TS. Vương Quốc Duy
Người hướng dẫn khoa học 2: PGS. TS. Phạm Lê Thông
Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Cần Thơ
1. Tóm tắt nội dung luận án
Mục tiêu chung của luận án là phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động, đặc biệt là ảnh hưởng của cấu trúc vốn đến hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp tại Việt Nam giai đoạn 2009 – 2016. Trên cơ sở kết quả ước lượng, luận án đề xuất các giải pháp nhằm góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp tại Việt Nam. Luận án có các mục tiêu cụ thể như sau: (i) Đánh giá khái quát tình hình hoạt động của các doanh nghiệp Việt Nam giai đoạn 2009 – 2016; (ii) Phân tích những yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp Việt Nam; (iii) Phân tích mối quan hệ tương tác 2 chiều giữa cấu trúc vốn và hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp Việt Nam; (iv) Đề xuất khuyến nghị thích hợp và thực tiễn để nâng cao hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp Việt Nam. Số liệu sử dụng trong nghiên cứu là số liệu dạng bảng gồm 33.410 quan sát của 19.451 doanh nghiệp được trích từ bộ số liệu Điều tra Doanh nghiệp Việt Nam do Tổng cục Thống Kê thực hiện giai đoạn 2010 – 2017.
Luận án sử dụng phương pháp thống kê mô tả để mô tả thực trạng của các doanh nghiệp ngành nông, lâm, thủy sản; công nghiệp chế biến, chế tạo; xây dựng và bất động sản giai đoạn 2009 – 2016. Để ước lượng hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp, luận án sử dụng phương pháp tiếp cận tham số biên ngẫu nhiên (SFA – Stochastic Frontier Approach) được phát triển bởi Aigner và cộng sự (1977); Meeusen và Van den Broeck (1977). Việc tồn tại mối quan hệ đồng thời giữa cấu trúc vốn và hiệu quả hoạt động có thể làm cho các ước lượng trong các phương trình riêng lẻ bị chệch, kém hiệu quả và không vững. Vì thế, để có được kết quả ước lượng vững và hiệu quả hơn, luận án sử dụng phương pháp ước lượng bình phương bé nhất 3 giai đoạn (3SLS – 3 Stage Least Square) với hệ phương trình đồng thời (Wooldridge, 2010) giữa hiệu quả hoạt động và cấu trúc vốn để xác định các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động và mối quan hệ tương tác 2 chiều giữa cấu trúc vốn và hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp. Kết quả nghiên cứu cho thấy, mức hiệu quả hoạt động trung bình của các doanh nghiệp giai đoạn 2009 – 2016 đạt được là 74,09%. Bên cạnh đó, luận án đã xác định được các yếu tố khác ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động bao gồm: cấu trúc vốn, tỷ lệ tài sản hữu hình, tốc độ tăng trưởng tài sản, thời gian hoạt động, quy mô, hình thức sở hữu. Đồng thời, luận án cũng tìm ra được các yếu tố ảnh hưởng đến cấu trúc vốn bao gồm: hiệu quả hoạt động, tỷ lệ tài sản hữu hình, tốc độ tăng trưởng tài sản, đặc điểm riêng của tài sản, lá chắn thuế phi nợ vay, quy mô, hình thức sở hữu và thời gian hoạt động.
2. Những kết quả mới của luận án:
Thông qua việc ước lượng hàm sản xuất biên ngẫu nhiên Cobb-Douglas, luận án tìm ra được mức hiệu quả hoạt động trung bình của các doanh nghiệp trong giai đoạn 2009 – 2016 là 74,09%. Trong đó, hiệu quả hoạt động trung bình của ngành công nghiệp chế biến, chế tạo đạt cao nhất với 74,37%; thấp nhất là ngành nông, lâm, thủy sản với 71,46%; mức hiệu quả của ngành xây dựng đứng thứ 2 (73,61%), sau đó là ngành bất động sản với mức hiệu quả đạt 73,07%.
Luận án đã sử dụng phương pháp ước lượng bình phương nhỏ nhất ba bước (3SLS) với hiệu ứng cố định để khắc phục hiện tượng nội sinh và khẳng định có mối quan hệ tương tác qua lại giữa cấu trúc vốn và hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp. (i) Ở phương trình xác định các yếu tố tác động đến hiệu quả hoạt động, kết quả ước lượng đã cung cấp thêm bằng chứng ủng hộ lý thuyết chi phí đại diện của Jensen và Meckling (1976) khi tìm ra được mối quan hệ phi tuyến có dạng ∩ (hình chữ U ngược) giữa cấu trúc vốn và hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp. Từ đó, nghiên cứu xác định được ngưỡng cấu trúc vốn tối ưu để doanh nghiệp đạt hiệu quả hoạt động cao nhất là 57,28% (Mô hình EFF), nghĩa là khi tỷ lệ nợ dưới mức 57,28% thì quyết định sử dụng nhiều nợ để tài trợ cho hoạt động giúp các doanh nghiệp giảm được chi phí đại diện của việc sử dụng vốn chủ sở hữu, từ đó làm tăng hiệu quả hoạt động, khi tỷ lệ nợ vượt quá 57,28% thì lúc tăng mức nợ vay lên sẽ làm giảm hiệu quả hoạt động vì lúc này sự gia tăng của chi phí đại diện lớn hơn lợi ích thu được từ mức nợ tăng thêm. Tương tự, nghiên cứu cũng xác định được ngưỡng cấu trúc vốn tối ưu với ROA của các doanh nghiệp ở 4 ngành được nghiên cứu là 24,40%. Thêm vào đó, luận án cũng ước lượng được ngưỡng nợ vay tối ưu đối với EFF của 4 ngành được khảo sát, cụ thể là: 52,09% ở ngành nông lâm thủy sản; 56,75% ở ngành công nghiệp chế biến, chế tạo; 59,82% ở ngành xây dựng và 54,36% ở ngành bất động sản. (ii) Ở phương trình cấu trúc vốn là biến phụ thuộc, kết quả ước lượng đã cung cấp thêm bằng chứng ủng hộ giả thuyết hiệu quả – rủi ro của Berger và di Patti (2006) khi tìm ra tác động cùng chiều của hiệu quả hoạt động lên cấu trúc vốn của doanh nghiệp.
Kết quả nghiên cứu đã tìm ra các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động thông qua chỉ số EFF của các doanh nghiệp thuộc 4 ngành được khảo sát, trong đó yếu tố cấu trúc vốn đều có tác động phi tuyến dạng hình ∩ lên hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp. Ngoài cấu trúc vốn, các yếu tố khác tác động đến hiệu quả hoạt động của từng ngành cụ thể như sau: (i) Đối với ngành nông lâm thủy sản: doanh nghiệp quy mô nhỏ có hiệu quả hoạt động cao hơn doanh nghiệp vừa và lớn, tài sản hữu hình có tác động thuận chiều, hiệu quả hoạt động giảm dần theo số năm hoạt động; (ii) Đối với ngành công nghiệp chế biến, chế tạo: thời gian hoạt động có tác động phi tuyến theo hình chữ U đến hiệu quả hoạt động, doanh nghiệp nước ngoài và doanh nghiệp nhà nước hoạt động hiệu quả hơn doanh nghiệp ngoài quốc doanh, doanh nghiệp quy mô nhỏ hoạt động hiệu quả cao hơn các doanh nghiệp vừa và lớn; (iii) Đối với ngành xây dựng: tốc độ tăng trưởng tài sản có tác động tích cực; quy mô DN có tác động tiêu cực đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, tuổi hoạt động ảnh hưởng phi tuyến theo dạng hình chữ U đến hiệu quả hoạt động; (iv) Đối với ngành bất động sản: tỷ lệ TSHH, tốc độ tăng trưởng tài sản, sở hữu nước ngoài tác động cùng chiều đến hiệu quả hoạt động, các doanh nghiệp quy mô nhỏ hoạt động hiệu quả hơn các doanh nghiệp vừa và lớn.
3. Các ứng dụng/khả năng ứng dụng trong thực tiễn, các vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu:
Nghiên cứu sử dụng hệ thống cơ sở dữ liệu với quy mô lớn và độ tin cậy cao để ước lượng hiệu quả hoạt động và tìm ra các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp ngành nông, lâm, thủy sản; công nghiệp chế biến, chế tạo; xây dựng và bất động sản. Thêm vào đó, nghiên cứu đã sử dụng phương pháp ước lượng phù hợp với đặc điểm của bộ số liệu và các biến số giúp cho kết quả ước lượng có độ tin cậy cao. Vì thế, luận án là tài liệu tham khảo có giá trị cho những nghiên cứu tiếp theo.
Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn cho các doanh nghiệp cùng các Sở, ban, ngành, nhất là Sở Kế hoạch và Đầu tư thông qua việc góp phần làm tăng sự hiểu biết về các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động và cấu trúc vốn của doanh nghiệp. Từ đó, các doanh nghiệp cùng các nhà hoạch định và tư vấn chính sách có thể vận dụng vào thực tế để đưa ra giải pháp phù hợp góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động cho các doanh nghiệp, đóng góp vào sự phát triễn bền vững của nền kinh tế nước Việt Nam.
Trong quá trình nghiên cứu, luận án sẽ không tránh khỏi những hạn chế nhất định. Do hạn chế về thời gian nên phạm vi không gian trong luận án chỉ dừng lại ở việc phân tích hiệu quả hoạt động của ngành nông lâm thủy sản; công nghiệp chế biến, chế tạo; xây dựng và bất động sản nên kết quả nghiên cứu chưa bao quát được hết các doanh nghiệp tại Việt Nam. Các nghiên cứu tiếp theo có thể mở rộng phạm vi nghiên cứu thêm các ngành khác trong danh mục ngành công nghiệp và thương mại dịch vụ nhằm tăng tính tổng quát cho mô hình.
